Hermann von Helmholtz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hermann von Helmholtz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1821
Poczdam

Data i miejsce śmierci

8 września 1894
Charlottenburg

doktor nauk medycznych
Specjalność: fizjologia
Alma Mater

Friedrich-Wilhelms-Institut

Doktorat

1842 – fizjologia
Friedrich-Wilhelms-Institut

Pomnik uczonego na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie
Na znaczku pocztowym

Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz (ur. 31 sierpnia 1821 w Poczdamie, zm. 8 września 1894 w Charlottenburgu[1]) – niemiecki lekarz i naukowiec: fizyk, fizjolog oraz filozof. Sformułował zasadę zachowania energii. Zajmował się mechaniką, akustyką, termodynamiką, światłem, elektrycznością i magnetyzmem. Skonstruował pierwszy oftalmoskop oraz rezonator Helmholtza. Próbował wyjaśnić mechanizm produkcji energii w gwiazdach. Laureat Medalu Copleya.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jego ojcem był Ferdynand Helmholtz, który wykładał w gimnazjum w Poczdamie. Młody Helmholtz uczył się w tym samym gimnazjum. W 1838 roku Helmholtz zaczął studia we Friedrich-Wilhelms-Institut (Pépinière), szkoły medycznej kształcącej chirurgów wojskowych. Kadeci z Pépinière odbywali zajęcia w szkole medycznej Uniwersytetu Berlińskiego. Helmholtz uczęszczał na wykłady Jana Müllera: anatomię ogólną, anatomię patologiczną, anatomię porównawczą, fizjologię[2]. W maju 1839 roku Helmoltz napisał do rodziców, że wykłady Müllera z fizjologii są znakomite. Helmholtz sporządził znakomite notatki z tych wykładów[potrzebny przypis].

W sierpniu 1841 Helmholtz zachorował na tyfus i spędził pięć tygodni w szpitalu. Zaoszczędził wtedy wystarczającą ilość pieniędzy, żeby kupić własny mikroskop. Studiował połączenia nerwowe komórek nerwowych z aksonami, co było tematem jego pracy doktorskiej (pierwszym, który zauważył, że aksony są częścią komórki nerwowej był polsko-niemiecki uczony Robert Remak, inny student Müllera). Jesienią 1842 roku Helmholtz ukończył doktorat.

W październiku 1842 roku przeniósł się do szpitala Charité w Berlinie, gdzie mieszkał przez rok. W październiku 1843 ukończył praktykę medyczną i otrzymał posadę chirurga Królewskich Huzarów w Poczdamie, dzięki czemu miał czas na badania naukowe.

Pracował w Królewcu i Bonn. Był profesorem na Uniwersytecie w Heidelbergu i Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie[3].

Z okazji 70. urodzin w 1891 został doktorem honorowym Uniwersytetu Odeskiego[4]. W latach 1892–1894 był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[5].

Z jego nazwiskiem związana jest Helmholtz Association.

Dorobek[edytuj | edytuj kod]

Hermann von Helmholtz starał się zastosować prawa fizyczne do procesów fizjologicznych. Badał procesy chemiczne związane z ruchem mięśni. Zauważył, że ruch ten powoduje zmiany chemiczne i zmiany temperatury. Zbudował wtedy aparaturę do badania ciepła wydzielanego w czasie zmian fizjologicznych. Zaproponował zasadę zachowania energii – energia zmienia formę, ale jest zachowana w różnych procesach transformacyjnych. Uważał, że nie istnieje specjalna energia w organizmach żywych i że wszystkie formy energii w organizmach ożywionych są podobne do procesów zmian energetycznych w materii nieorganicznej. Sprzeciwiał się w ten sposób witalistycznym poglądom swojego nauczyciela Jana Müllera (patrz organicyzm).

Pod koniec 1849 roku Helmholtz odkrył, że impulsy nerwowe wywoływane przez podrażnienie mięśni żaby przemieszczają się z prędkością pomiędzy 24,6 a 38,4 m/s. Wynik ten wskazywał na to, że impulsy nerwowe są związane z procesami chemicznymi lub elektrycznymi, innymi słowy są opisywane przez procesy fizyczne.

W 1854 roku wysunął hipotezę, że Słońce rozgrzewa się wskutek zapadania pod własnym ciężarem (por. mechanizm Kelvina-Helmholtza)[6].

Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]

  • Über die Erhaltung der Kraft, 1847.
  • Liczenie i Mierzenie z Punktu Widzenia Teoryi Poznania. Warszawa 1901 (tłumaczenie Ludwik Silberstein).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Helmholtz Hermann Ludwig Ferdinand, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-08].
  2. Laura Otis: Müller’s lab / Laura Otis. Oksford: Oxford Univ. Press, 2007. ISBN 978-0-19-530697-2.
  3. Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth century science / ed. by David Cahan. Berkeley (Kalifornia): Univ. of California Press, 1994. ISBN 0-520-08334-2.
  4. Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 155, s. 4, 6 czerwca 1891. 
  5. Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 2.
  6. Couper, H., Henbest, N.: Kosmos znany i nieznany. Wiedza i życie, 2001, s. 155.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]