Japoński rohatyniec dwurożny
| Trypoxylus dichotomus | |||
| (Linnaeus, 1771) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
japoński rohatyniec dwurożny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
Japoński rohatyniec dwurożny (Trypoxylus dichotomus jap. 兜虫 kabutomushi) – gatunek roślinożernego chrząszcza z podrodziny rohatyńcowatych.
Opisany został w 1771 roku przez Karola Linneusza jako Scarabaeus dichotom[1]. Zasiedla Azję Wschodnią (Japonię, Tajwan, Koreę, Chiny) i Laos[3].
Jest to jeden z największych przedstawicieli owadów: samiec ma ok. 75 mm długości (może osiągać nawet 80 mm). Wielkość matki wpływa na wielkość osobnika poprzez wytwarzanie jaj z większą ilością substancji odżywczych[4]. Ubarwienie osobników jest ciemnobrunatne.
Często budują swoje domki w zbutwiałym drewnie, które często służy jako pokarm. Rohatyniec dwurożny żywi się także owocami. Długość życia wynosi około jednego roku. Prowadzi nocny tryb życia. Zamieszkuje lasy[5].
Japoński rohatyniec dwurożny ma dwa rogi. Róg na przedpleczu jest stosunkowo krótki, zagięty ku przodowi, skierowany nieco w dół i na końcu dichotomicznie rozwidlony. Drugi, potężny róg głowowy kształtem przypomina poroże jelenia: wydaje się na pierwszy rzut oka, że jest całkiem gładki i błyszczący, tymczasem występują na nim liczne zagłębienia, które tworzą podłużnie biegnące bruzdy. Ponadto znajdują się na nim włoski czuciowe, których gęstość największa jest w rejonach najczęściej używanych podczas walki[6].
Róg jest używany przede wszystkim do walki między samcami o prawo do kopulacji z samicą. Zwykle częstsze są walki pomiędzy dużymi samcami[7].
Róg Trypoxylus dichotomus wciąż jest interesującym obiektem badań dla naukowców. Wydaje się, że z uwagi na swój ciężar powinien ograniczać zdolność samców do lotu. Jednak mogą one latać równie szybko jak samice i wielkość rogu nie wpływa ani na prędkość lotu, ani na dystans, który osobnik jest w stanie pokonać. Ciężar rogu, by nie ograniczał zdolności samców do lotu, jest rekompensowany przez większe skrzydła oraz bardziej rozwinięte mięśnie[8].
Wielkie rogi u męskich przedstawicieli świata zwierzęcego stanowią ewolucyjną nowość i odgrywają ważną rolę w selekcji płciowej. W zależności od wielkości rogów określana jest aktywność seksualna. Na przykładzie japońskiego rohatyńca dwurożnego badano konserwatywny ewolucyjnie gen hiperseksualności. Wyniki doświadczenia wskazują, że u japońskiego rohatyńca dwurożnego izoformy genu dsx mają antagonistyczną funkcję dla formowania rogu na głowie – tylko izoformy tego genu u samców odgrywają rolę przy formowaniu rogów[9].
Rohatyniec dwurożny może stanowić pokarm dla puszczyka uralskiego[10].
W Japonii dużą popularnością cieszą się zawody, podczas których samce rohatyńców zmagają się o samice[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b K. Linneusz, Mantissa Plantarum altera generum editions VI. et specierum edition II, Holmiae: Laurentii Salvii, 1771, s. 529 (łac.).
- ↑ Trypoxylus dichotomus (Linnaeus, 1771). [w:] GBIF Backbone Taxonomy [on-line]. GBIF Secretariat. [dostęp 2022-09-28]. (ang.).
- ↑ a b Paul Schoolmeesters: Trypoxylus dichotomus (Linnaeus, 1771). [w:] Catalogue of Life: 2015 Annual Checklist [on-line]. 2015. [dostęp 2015-04-01].
- ↑ Wataru Kojima, Variation in body size in the giant rhinoceros beetle Trypoxylus dichotomus is mediated by maternal effects on egg size, „Ecological Entomology”, 4, 2015, s. 420–427, DOI: 10.1111/een.12205, ISSN 1365-2311 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b Japanese Rhinoceros Beetle – Allomyrina dichotoma [online], carnivoraforum.com [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Erin L. McCullough, Robert A. Zinna, Sensilla Density Corresponds to the Regions of the Horn Most Frequently Used During Combat in the Giant Rhinoceros Beetle Trypoxylus dichotomus (Coleoptera: Scarabaeidae: Dynastinae), „Annals of the Entomological Society of America”, 4, 2013, s. 518–523, DOI: 10.1603/AN12155, ISSN 0013-8746 [dostęp 2016-03-23].
- ↑ Yutaka Iguchi, Differences in the Frequency of Fights between Minor and Major Males in the Horned Beetle Trypoxylus dichotomus septentrionalis (Coleoptera: Scarabaeidae), „Entomological Review of Japan”, 56 (1), 2001, s. 11–14.
- ↑ Erin L. McCullough, Paul R. Weingarden, and Douglas J. Emlen. Costs of elaborate weapons in a rhinoceros beetle: how difficult is it to fly with a big horn?. „Behavioral Ecology”. 23 (5), s. 1042–1048, 2012. DOI: 10.1093/beheco/ars069.
- ↑ Yuta Ito i inni, The role of doublesex in the evolution of exaggerated horns in the Japanese rhinoceros beetle, „EMBO Rep.”, 14 (6), 2013, s. 561–567, DOI: 10.1038/embor.2013.50.
- ↑ J. Yamashina Inst. Ornithol., 40: 9095, Yamashina Institute for Ornithology, Field Observations of Predation by the Ural Owl Strix uralensis upon the Japanese Horned Beetle Trypoxylus dichotomus septentrionalis, 2009.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Owady i pajęczaki, Joanna Dowgiałło-Tyszka (red. nacz.), wydawnictwo DeAgostini, ISBN 978-83-248-0872-4.
- Encyklopedia owadów: Chrząszcze, Dr. Václav Jan Staněk ISBN 83-85817-29-8.