Каруярв
| Озеро | |
| Каруярв | |
|---|---|
| эст. Karujärv | |
 | |
| Морфометрия | |
| Абсолют бейеклеге | 32 м |
| Үлсәме | 2,2 × 2,8 км |
| Майҙаны | 0,3456 км² |
| Яр һыҙаты | 12,276 км |
| Иң тәрән урыны | 6 м |
| Урынлашыуы | |
| 58°22′39″ с. ш. 22°13′03″ в. д.HGЯO | |
| Ил | |
| Уезд | Сааремаа |
Каруярв (эст. Karujärv — «Айыу күле») — Эстониялағы күл, Ляэне-Саар волосы Сааремаа утрауының көнбайыш өлөшөндә урынлашҡан.
Тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Күл Кярла ҡасабаһынан яҡынса 4,5 км төньяҡта урынлашҡан. Төньяҡ яры тәңгәлендә Деево (хәҙер Каруярве, элекке совет хәрби ҡаласығы) урынлашҡан, көнсығыш ярында кемпингтар[1] бар. Төньяҡ-көнсығыш яры буйлап автомобиль юлдары үтә, унда 2304 2310 һәм 2314 маршруты автобустары йөрөй.
Диңгеҙ кимәленән бейеклеге 32 метр тәшкил итә. Күлдә 5 бәләкәй генә утрау бар. Күлдең майҙаны 345,6 гектар (349,9 гектар утрауҙары менән бергә) майҙанды тәшкил итә. Яр буйы һыҙығының оҙонлоғо — 12,276 км[2]. Күлдең оҙонлоғо — 2,8 км, киңлеге — 2,2 км. Максималь тәрәнлеге — 6 м[3]. Күл ярының күп өлөшө ҡуйы урман менән ҡапланған. Төбө ҡомло, кемпинг райондарында ҡырсынлы ҡомлоҡтар бар.
Күлде ҡыҫалалар үҙ итә. Балыҡтарҙан алабуға, суртан, язь, ҡыҙылғанат, ҡарабалыҡ, сиг, алабалыҡ-таш аҫты балығы тереклек итә.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
8 мең йыл самаһы элек барлыҡҡа Каруярва күл, диңгеҙ бүленеп сыҡмай, һәм утрауҙарҙағы иң боронғо һанала Ридала. Совет заманында колхоз «Кярл» кемпинг күл буйында ойошторолған. Ваҡытында СССР күл янында урынлашҡан полигонда хәрби һауа көстәре. -Был күл әле-әле табылып. неразорвавшийся авиабомбалар. 2009 йылда ҡабул ителгән 2017 буйынса яҡынса 50 шулай бомба менән күл[4].
Легендалары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«Каруярв» һүҙе тәржемә иткәндә «Айыу күле» игәнде аңлата. Легенда буйынса, күл ете айыуҙың үҙ-ара ыҙғышыуы арҡаһында килеп сыҡҡан. Уларҙы айырыу өсөн, тәбиғәт көстәре айыуҙарҙы ямғыр ямғыр менән ҡойондорған, һәм шул арҡала күл барлыҡҡа килгән. Ә айыуҙар төрлө яҡҡа киткәнлектән, ете бухта барлыҡҡа килгән.
Мәҙәниәттә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Каруярв күленә эстон яҙыусыһы Якоб Мяндметстың «Күл»[5] хикәйәһе арналған.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Топографическая карта Эстонской ССР
- ↑ keskkonnainfo.ee (стр. 19) 2016 йыл 9 март архивланған. (эст.)(эст.)
- ↑ Проозес Э., Сааремаа, Тал., 1990. С. 87
- ↑ В озере Каруярв нашли четыре авиабомбы. ru.sputnik-news.ee (11 февраль 2017). Дата обращения: 6 апрель 2017. 2018 йыл 19 июнь архивланған.
- ↑ Миллер В., Сааремаа, Тал., 1973. С. 77