Ανάκτορο της Βενάρια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανάκτορο της Βενάρια
Reggia di Venaria Reale
Χάρτης
Είδοςεθνικό μουσείο, βασιλική κατοικία, κάστρο, palazzo museum[1][2][3], historical park museum[1], Ιταλικό εθνικό μουσείο[1], θρησκευτικό μουσείο[4], μουσειακό τεχνούργημα βιομηχανικής αρχαιολογίας[5] και d:Q124830411[6]
ΔιεύθυνσηPiazza della Repubblica, 4 - Venaria Reale[7], Piazza della Repubblica 4, 10078 Venaria Reale[1], Piazza della Repubblica 4, 10078[3] και Piazza Della Repubblica 4, 10078 Venaria Reale[6]
Γεωγραφικές συντεταγμένες45°8′9″N 7°37′25″E
Διοικητική υπαγωγήΒεναρία Ρεάλε[7][1]
ΧώραΙταλία[7][8]
ΙδιοκτήτηςΙταλία
ΑρχιτέκτοναςΑμεντέο ντι Καστελαμόντε
ΧρηματοδότηςΚάρολος Εμμανουήλ Β΄ της Σαβοΐας
Προστασίατμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 1997) και ιταλικό πολιτισμικό αγαθό[7]
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Ανάκτορο του Κυνηγίου (ιταλικά: Reggia di Venaria Reale) είναι μια πρώην βασιλική κατοικία και κήποι, που βρίσκονται στο Βασιλικό Κυνήγι (Venaria Reale), κοντά στο Τορίνο στην περιοχή του Πιεμόντε στη βόρεια Ιταλία. Είναι μια από τις κατοικίες του Βασιλικού Οίκου της Σαβοΐας, που περιλαμβάνεται στον Κατάλογο Κληρονομιάς της UNESCO το 1997.

Το ανάκτορο σχεδιάστηκε και κτίστηκε από το 1675 από τον Aμεδαίο ντι Καστελαμόντε, με εντολή του δούκα ΚΑρόλου-Εμμανουήλ Β΄, ο οποίος χρειαζόταν μια βάση για τις κυνηγετικές του αποστολές στην με ρείκια λοφώδη χώρα βόρεια του Τορίνο. Το ίδιο το όνομα προέρχεται από το λατινικό, Venatio Regia που σημαίνει "Βασιλικό Κυνήγι". Διευρύνθηκε για να γίνει μια πολυτελής κατοικία για τον Οίκο της Σαβοΐας. Το συγκρότημα των ανακτόρων έγινε ένα αριστούργημα της μπαρόκ αρχιτεκτονικής και ήταν γεμάτο με διακosm;hseiw και έργα τέχνης. Έπεσε σε αχρηστία στα τέλη του 18ου αι. Μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς μέχρι το 1978, όταν ξεκίνησε η ανακαίνισή του, οδηγώντας στο μεγαλύτερο έργο αναστήλωσης στην ευρωπαϊκή ιστορία. Άνοιξε για το κοινό στις 13 Οκτωβρίου 2007 και έκτοτε έχει γίνει σημαντικός τουριστικός πόλοw έλξης και εκθεσιακός χώρος.

Διακρίνεται για τη μνημειακή αρχιτεκτονική και τους μπαρόκ εσωτερικούς χώρους του Φιλίπο Γιουβάρα, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Στοάς (Galleria Grande) και των μαρμάρινων διακοσμητικών της, το παρεκκλήσι του Σάντο Ουμπέρτο και τους εκτεταμένους κήπους της. Δέχτηκε 1.048.857 επισκέπτες το 2017, καθιστώντας το το έκτο μουσείο με τις περισσότερες επισκέψεις στην Ιταλία. [9]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κάρολος-Εμμανουήλ Β΄ εμπνεύστηκε από το παράδειγμα του Κάστρου του Μιραφιόρι, που κτίστηκε από τον δούκα Κάρολο-Εμμανουήλ Α' για τη σύζυγό του Αικατερίνη-Μικαέλα της Ισπανίας. Θέλοντας να αφήσει ένα μνημείο του εαυτού του και της συζύγου του, Mαρίας-Ιωάννας της Σαβοΐας-Νεμούρ, αγόρασε τα δύο μικρά χωριά Aλτεσάνο Σουπεριόρε και Αλτεσάνο Ινφεριόρε από την οικογένεια Μπιράγκo με καταγωγή από το Μιλάνο, η οποία είχε χρησιμοποιήσει τη γη για γεωργική χρήση. Ο τόπος ξαναβαπτίστηκε Kυνήγι (Βενάρια) για τη μελλοντική του λειτουργία ως κυνηγετική βάση (Venatio, στα λατινικά). Η κατασκευή αυτής της κατοικίας εντάχθηκε στο ευρύτερο σχέδιο, που περιβάλλει την πόλη του Τορίνο με μια γιρλάντα από λιχουδιές (Corona di Delizie), ένα σύστημα παλατιών και κατοικιών αναψυχής, που περιλάμβανε το Κυνηγετικό παλατάκι του Στουπινίτζι, το Κάστρο του Ρίβολι, τη Βίλα ντελα Ρεγκίνα, και άλλοι.

Κύρια είσοδος και πύργοι που κτίστηκαν από τον Mικελάντζελο Γκαρόβε.

Το 1658 ο Κάρολος-Εμμανουήλ Β΄ ανέθεσε το έργο στους αρχιτέκτονες Aμεντέο ντι ΚΑστελαμόντε και Μικελάντζελο Γκαρόβε . Το σχέδιο προέβλεπε ένα μεγαλειώδες σύνολο από ένα ανάκτορο, κήπους, δάση κυνηγιού και μια νέα πόλη, με αξιοσημείωτο σκηνογραφικό αντίκτυπο. Το σχέδιο της νέας πόλης ήταν κυκλικό, για να αντικατοπτρίζει το στρογγυλό σχήμα του κολάρου του Ανώτατου Τάγματος του Υπεραγίου Ευαγγελισμού, ένα δυναστικό τάγμα που δημιουργήθηκε από τον Οίκο της Σαβοΐας. Το 1675 ο δήμος και το παλάτι σχεδόν ολοκληρώθηκαν, συμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης Βασιλικής κατοικίας της Ντιάνα (Reggia di Diana), την καρδιά του συγκροτήματος. Τα έργα ωστόσο συνεχίστηκαν μέχρι τον επόμενο αιώνα, καθώς το 1693 τα γαλλικά στρατεύματα εισβολής είναι γνωστό ότι κατέστρεψαν ορισμένα κτίρια και ο dούκας (μελλοντικός βασιλιάς) Βίκτωρ-Αμεδαίος Β΄ τροποποίησε την κατοικία σύμφωνα με τους γαλλικούς κανόνες, με σκοπό να συναγωνιστεί το Ανάκτορο των Βερσαλλιών. Ξεκινώντας το 1699, ο νέος διευθυντής του έργου ήταν ο Mικελάντζελο Γκαρόβε, ο οποίος ακολούθησε την πρόθεση του Βίκτωρα-Αμεδαίου Β΄ να κτίσει ένα ολοένα και πιο μεγαλειώδες ανάκτορο.

Περαιτέρω ζημιές προκλήθηκαν κατά την πολιορκία του Τορίνο (1706), όταν τα γαλλικά στρατεύματα υπό τον Λουί ντ'Ωμπυσόν ντε Λα Φεγιάντ ήταν φρουροί εκεί. Μετά τη νίκη της Σαβοΐας, ο Βίκτωρ-Αμεδαίος Β΄ έβαλε τον Φιλίπο Γιουβάρα επικεφαλής του έργου το 1716. Ο Γιουβάρα ολοκλήρωσε το παρεκκλήσιο, τη Μεγάλη Πινακοθήκη, τον Λεμονόκηπο (Citronerie) και τους στάβλους, και την ανακαίνιση σε γαλλικό στυλ των προσόψεων, αναδεικνύοντας το ανάκτορο σε ένα μπαρόκ αριστούργημα. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρόλου-Εμμανουήλ Γ΄, υπό τη διεύθυνση του Μπενεντέτο Αλφιέρι, το ανάκτορο διευρύνθηκε με νέους στάβλους, στοές και υποστηρικτικά κτίρια. Με την πτώση του Παλαιού Καθεστώτος, το ανάκτορο περιέπεσε σε αχρηστία. [10]

Τα τελευταία κτίρια χρονολογούνται από τα μέσα του 18ου και αρχές του 19ου αι. (στάβλοι, σχολή ιππασίας, σκάλα της Βασιλική Οικία της Ντιάνα, στοά Σαντ'Ουμπέρτο). στη συνέχεια το ανάκτορο εγκαταλείφθηκε υπέρ του Κυνηγετικού παλατιού του Στουπινίτζι (1729), το οποίο ήταν τότε περισσότερο εναρμονισμένο με τα γούστα των ευρωπαϊκών Αυλών.

Κατά τη διάρκεια της Ναπολεόντειας κυριαρχίας, οι κατασκευές μετατράπηκαν σε στρατώνες και οι κήποι καταστράφηκαν για να δημιουργηθεί χώρος εκπαίδευσης. Το συγκρότημα διατήρησε αυτόν τον ρόλο μετά την πτώση του Ναπολέοντα και χρησιμοποιήθηκε από τον Ιταλικό Στρατό μέχρι το 1978, όταν πωλήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Το 1997 προστέθηκε στον Κατάλογο Κληρονομιάς της UNESCO ως μέρος των Κατοικιών του Βασιλικού Οίκου της Σαβοΐας, μαζί με άλλα τοπόσημα όπως το Βασιλικό Ανάκτορο του Τορίνο και το Κυνηγετικό παλάτι του Στουπινίτζι. Οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν το 1999 και περικλείουν το ανάκτορο, τους κήπους και το ιστορικό κέντρο της πόλης. Ήταν το μεγαλύτερο έργο αποκατάστασης στην ευρωπαϊκή ιστορία, με 100.000 τ.μ. κτιρίων, 1.000 τοιχογραφίες, 9.5000 τ.μ. στόκους, 800.000 τ.μ. χώρο κήπου σε ανακαίνιση. [10]

Το συγκρότημα ήταν ανοιχτό για τουρισμό από τις 13 Οκτωβρίου 2007 και έκτοτε έχει γίνει σημαντικός τουριστικός προορισμός και χώρος εκθέσεων και εκδηλώσεων. Δέχτηκε 1.048.857 επισκέπτες το 2017, καθιστώντας το το έκτο μουσείο με τις περισσότερες επισκέψεις στην Ιταλία. [9]

Τα τελευταία χρόνια έχει χρησιμεύσει ως τοποθεσία γυρισμάτων για πολλές ταινίες, συμπεριλαμβανομένων των The King's Man και Miss Marx. [11] Το ανάκτορο φιλοξένησε τις εκδηλώσεις "Turquoise Carpet" και την Τελετή Έναρξης για τον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision 2022. [12]

Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ανάκτορο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μεγάλη Στοά.

Το ανάκτορο αποτελείται από δύο ευδιάκριτες πτέρυγες: τον αρχικό πυρήνα της κατοικίας του 17ου αι., ο οποίος είναι καλυμμένος με λευκό γύψο, και την πρόσφατη προσθήκη του 18ου αι., με εμφανή τούβλα. Η είσοδος του ανακτόρου οδηγεί στην Αυλή των Τιμών (Cour d'honneur), που κάποτε στέγαζε ένα αναβρυτήριο με ένα ελάφι. Η κύρια πρόσοψη, καλυμμένη με γύψο και με κεραμίδια, κοχύλια και φρούτα, συνδέεται στα δεξιά κατά τμήμα με την πτέρυγα του 18ου αι. Οι δύο πύργοι χρονολογούνται στην περίοδο Mικελάντζελο Γκαρόβε (1669–1713) και είναι καλυμμένοι με πολύχρωμα πενταγωνικά πλακίδια από κεραμικά, τα οποία ενώνονται με μια μεγάλη στοά, γνωστή ως Μεγάλη Στοά (Galleria Grande).

Το Αυλή των Τιμών οδηγεί στην Αίθουσα της Άρτεμης (Sal adi Diana), η οποία λειτουργεί ως η καρδιά του παλατιού. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο δωμάτιο, διακοσμημένο με γύψινα και πίνακες ζωγραφικής, προφανώς με επίκεντρο το θέμα του κυνηγιού. Αυτά περιλαμβάνουν τον νωπογραφημένο θόλο, που αντιπροσωπεύει τον Όλυμπο (έργο του Γιαν Μηλ), που απεικονίζει τον Δία να προσφέρει ένα δώρο στην Άρτεμη, τεράστια πορτρέτα των έφιππων δουκών και της Αυλής (έργα διάφορων ζωγράφων στη δουκική υπηρεσία) και καμβάδες -με θέμα το κυνήγι- του Γιαν Μηλ, συμπεριλαμβανομένου του Κυνηγιού για το Ελάφι, του Λαγού, της Αρκούδας, της Αλεπούς, του Κάπρου, του Θανάτου του Ελαφιού, του Πηγαίνοντας στο Δάσος, της Συνέλευσης, της Θεραπείας . [13]

Το κεντρικό στοιχείο της πτέρυγας του 18ου αι. είναι η Μεγάλη Στοά (Galleria Grande), η οποία είναι διακοσμημένη από γυψομάρμαρο, 44 αψιδωτά παράθυρα και δάπεδο με ασπρόμαυρα πλακάκια. [13]

Οι εσωτερικοί χώροι στέγαζαν αρχικά μια μεγάλη συλλογή από γυψομάρμαρο, αγάλματα, πίνακες (σύμφωνα με τον Aμεντέο ντι Καστελαμόντε, έως και 8.000) από ορισμένους από τους καλλιτέχνες της Αυλής της εποχής, όπως οι Βιτόριο Αμεντέο Τσινιαρόλι, Πιέτρο-Ντομένικο Ολιβέρο και Μπερναντίνο Κουάντρι.

Κήποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αρχικοί κήποι της κατοικίας έχουν πλέον εξαφανιστεί εντελώς, αφού τα γαλλικά στρατεύματα τους μετέτρεψαν σε χώρους εκπαίδευσης. Προηγούμενα σχέδια δείχνουν έναν ιταλικό κήπο με τρεις βεράντες, που συνδέονται με περίτεχνα σκαλοπάτια και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, όπως ένας πύργος ρολογιού στην πρώτη αυλή, το σιντριβάνι του Ηρακλή, ένα θέατρο και οι παρτέρια.

Πρόσφατα έργα έχουν αναδημιουργήσει ένα πάρκο σε μοντέρνο στυλ, εκθέτοντας μοντέρνα έργα του Τζιουζέπε Περόνε, συμπεριλαμβανομένου ενός ψεύτικου 12 μ. κέδρου, που στεγάζει τις θερμικές εκκενώσεις του παλατιού.

Ελαιογραφία στο ανάκτορο
Ελαιογραφία στο ανάκτορο  
Το ανάκτορο με τους κήπους του
Το ανάκτορο με τους κήπους του  
Οι στάβλοι του Γιουβάρα
Οι στάβλοι του Γιουβάρα  
Το ανάκτορο όπως φαίνεται από τους κήπους
Το ανάκτορο όπως φαίνεται από τους κήπους 

Juvarra Stables και Citroneria[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι στάβλοι του Γιουβάρα αποτελούνται από ένα μεγάλο αίθριο (δωμάτιο 57) με θέα στους κήπους και ένα μεγάλο θολωτό δωμάτιο, που χωρίζεται στα δύο με έναν τοίχο: ο Μεγάλος Στάβλος (Scuderia Grande, δωμάτιο 58) στη βόρεια πλευρά και ο Λεμονόκηπος (Citroniera, δωμάτιο 59) στην πλευρά νότια. Ο Λεμονόκηπος αποτελείται από μια μεγάλη θολωτή στοά (μήκους 148 μ., πλάτους 14 και ύψους 16 μ.), της οποίας η αρχαία λειτουργία ήταν η χειμερινή αποθήκευση εσπεριδοειδών, που καλλιεργούνταν στους κήπους. Οι πλαϊνοί τοίχοι είναι διακοσμημένοι με κόγχες, που δίνουν δυναμισμό στη στοά, οι νότιοι τοίχοι διαθέτουν μεγάλες αψίδες, που υπερκαλύπτονται από στρογγυλά παράθυρα (oculi) που έχουν θέα στους κήπους, ενώ ο βόρειος τοίχος (που χωρίζει το δωμάτιο από τους στάβλους) έχει παράθυρα, που μιμούνται τις αψίδες του νότιου τοίχου. Το περιβάλλον χρησιμοποιείται σήμερα για προσωρινές εκθέσεις. Ο μεγάλος στάβλος (μήκος 148 μ., πλάτος 12 και ύψος 15) περιείχε περίπου 200 άλογα εκείνη την εποχή και προστάτευε τη βόρεια πλευρά του Λεμονόκηπου τον χειμώνα. Επί του παρόντος, η αίθουσα εκθέτει άμαξες, στολές και τον βενετσιάνικο Βουκένταυρο (Bucintoro). Το τελευταίο παραγγέλθηκε στη Βενετία από τον Βίκτωρα-Αμεδαίο Β΄ μεταξύ 1729 και 1731. Ανάμεσα στις άμαξες που εκτίθενται υπάρχει τη χρυσή κίτρινη σέλα (gala cedan), που παραγγέλθηκε από τον Βίκτωρα-Εμμανουήλ Β΄, η αργυρή σέλα της βασίλισσας Mαργαρίτας και μερικές άμαξες του Ουμπέρτο Α΄ και του Βίκτωρα-Εμμανουήλ Γ΄. Επιπλέον, η άμαξα του Ναπολέοντα Α΄ σε προσωρινή έκθεση. [14] [15]

Εκκλησία του Σαντ' Ουμπέρτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά το τέλος του Γκαρόβε (1713), ο Γιουβάρα ανέλαβε από τον Βίκτωρα-Αμεδαίο Β΄ να κτίσει μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Ουμβέρτο, προστάτη των κυνηγών. Η μεγαλοπρεπής μπαρόκ εκκλησία παρουσιάζει μια ελληνική σταυροειδής κάτοψη με οκταγωνικό πυρήνα και στεγάζει έναν μεγάλο υψηλό βωμό στο εσωτερικό, δύο πλευρικούς βωμούς και τέσσερα πλευρικά παρεκκλήσια, που βρίσκονται διαγώνια. Λόγω της θέσης της εκκλησίας μέσα στο ανακτορικό συγκρότημα, ήταν αδύνατο να κτιστεί τρούλος. Αντιθέτως, προσομοιώθηκε με μία οπτικής ψευδαίσθησης (trompe-l'œil) ζωγραφική στον θόλο από τον Τζιοβάνι-Αντόνιο Γκαλιάρι. Ο Γιουβάρα αποφάσισε να απομακρύνει την πρόσοψη σε σχέση με τη Μεγάλη Στοά, προκειμένου να αποκτήσει ένα προαύλιο (parvise) μπροστά από την εκκλησία. [16] [17]

Στο εσωτερικό, ο θριγκός στηρίζεται από yψηλούς ψευδοκίονες (lesenes) με κορινθιακά κιονόκρανα. Το γλυπτικό πρόγραμμα, που κτίστηκε μεταξύ 1724 και 1729, είναι έργο του Τζιοβάνι Μπαράτα και του ανιψιού του Τζιοβάνι-Αντόνιο Τσυμπέι. Διαθέτει κερκίδες στο ανώτερο επίπεδο, που χρησιμοποιούσαν ο μονάρχης και η βασιλική αυλή όταν παρακολουθούσαν τη λειτουργία, [18] τον μεγάλο υψηλό βωμό, διακοσμημένο με ιπτάμενους αγγέλους που στηρίζουν ένα κιβώριο σε σχήμα μικρού ναού, και τα τέσσερα αγάλματα των δογματιστών της εκκλησίας: του Αγίου Αυγουστίνου, του Αγίου Αμβροσίου, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου γύρω από το κεντρικό κλίτος. Το εικονογραφικό πρόγραμμα, με επίκεντρο τη μορφή της Παναγίας και των σχετικών αγίων, παρουσιάζεται στους πίνακες που τοποθετούνται στους πλαϊνούς βωμούς και στα παρεκκλήσια, έργα των Φραντσέσκο Τρεβιζάνι, Σεμπαστιάνο Ρίτσι και Σεμπαστιάνο Κόνκα. Στο επάνω επίπεδο της εκκλησίας στεγάζονται κερκίδες. Το βαπτιστήριο βρίσκεται στο παρεκκλήσιο στα αριστερά της εισόδου. Οι συνδέσεις της εκκλησίας με το Βασιλικό Ανάκτορο ολοκληρώθηκαν υπό τον Κάρολο-Εμμανουήλ Γ΄ από τον Μπενεντέτο Αλφιέρι, ο οποίος σχεδίασε τη μνημειακή σκάλα, που δίνει πρόσβαση στην επάνω κερκίδα και στη σήραγγα που συνδέει το παρεκκλήσιο με το Λεμονόκηπο. Μετά την περίοδο εγκατάλειψης του ανακτόρου, το παρεκκλήσιο υποβλήθηκε σε μια μικρή ανακαίνιση το 1961 με την ευκαιρία της ιταλικής έκθεσης του 1961, και στη συνέχεια σε πλήρη ανακαίνιση με το υπόλοιπο ανάκτορο το 1999. Το άνοιγμά του στο κοινό εορτάστηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2006 με μια συναυλία. [16]

Tο εξωτερικό και η κύρια πρόσοψη της εκκλησίας
Tο εξωτερικό και η κύρια πρόσοψη της εκκλησίας  
Η οπτική ψευδαίσθηση (tromple d'oeil) μιμείται έναν θόλο
Η οπτική ψευδαίσθηση (tromple d'oeil) μιμείται έναν θόλο  
Εσωτερικό του περεκκλησίου
Εσωτερικό του περεκκλησίου  
Ο κεντρικός χώρος
Ο κεντρικός χώρος  
Ο κύριος βωμός
Ο κύριος βωμός  
Ένας βοηθητικός βωμός
Ένας βοηθητικός βωμός 

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αναχώρηση της Αυλής για κυνήγι από τη Βασιλική Κατοικία Βενάρια, έργο του Μέλχιορ Χάμερς, 1668
Η αναχώρηση της Αυλής για κυνήγι από τη Βασιλική Κατοικία Βενάρια, έργο του Μέλχιορ Χάμερς, 1668  
Tο Μπελβεντέρε και το Περίπτερο του Γκαρόβε
Tο Μπελβεντέρε και το Περίπτερο του Γκαρόβε  
Η Μεγάλη Στοά (που λανθασμένα είναι γνωστή ως Στοά της Άρτεμης)
Η Μεγάλη Στοά (που λανθασμένα είναι γνωστή ως Στοά της Άρτεμης) 

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Κατάλογος μπαρόκ κατοικιών
  • Lux (άλμπουμ) – ένα άλμπουμ του 2012 από τον Brian Eno που ήταν αρχικά soundtrack για τη Μεγάλη Στοά.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Merlini, Carlo. Ambienti e Figure di Torino Vecchia. Turin: Tipografia Rattero. 

Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Indagine sui musei e le istituzioni similari». ISTAT 2020 survey on museums and similar institutions. 2022.
  2. ↑ Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας: ISTAT 2015 survey on museums and similar institutions. 2017. www.istat.it/it/archivio/167566.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Indagine sui musei e le istituzioni similari». ISTAT 2021 survey on museums and similar institutions. 2023.
  4. ↑ Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας: «Indagine sui musei e le istituzioni similari». ISTAT 2011 survey on museums and similar institutions. 28  Νοεμβρίου 2013.
  5. ↑ Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας: «Indagine sui musei e le istituzioni similari». ISTAT 2017 survey on museums and similar institutions. 2019.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Indagine sui musei e le istituzioni similari». ISTAT 2022 survey on museums and similar institutions. 2024.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 catalogo.beniculturali.it.
  8. ↑ «Indagine sui musei e le istituzioni similari». ISTAT 2018 survey on museums and similar institutions. 2020.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Musei, monumenti e aree archeologiche statali» [State museums, monuments and archaeological areas] (PDF). ilsole24ore.it (στα Italian). 5 Ιανουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2017. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  10. ↑ 10,0 10,1 Martinelli, Nicole (16 December 2007). «A Pleasure Palace Rises Again» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2007/12/16/travel/16journeys.html. Ανακτήθηκε στις 26 January 2022. 
  11. ↑ «Know About The King's Man Filming Locations | Readsme» (στα Αγγλικά). 21 Δεκεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 
  12. ↑ «Eurovision 2022: All the news and looks from the Turin Turquoise Carpet». Eurovision.tv (στα Αγγλικά). 8 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2022. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Storia della Reggia di Venaria Reale: tutto ciò che c'è da sapere». Mole24 (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 
  14. ↑ «Bucintoro reale dei Savoia». La Venaria Reale (στα Ιταλικά). 23 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 
  15. ↑ «The Juvarra Stables». La Venaria Reale (στα Αγγλικά). 15 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 
  16. ↑ 16,0 16,1 «The Church of St. Hubert». La Venaria Reale (στα Αγγλικά). 15 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 
  17. ↑ «Chiesa di Sant'Uberto». Museo Torino (στα Ιταλικά). Museo Torino, Comune di Torino, Direzione Musei, Assessorato alla Cultura e al 150° dell'Unità d'Italia, 21Style. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 
  18. ↑ «La Venaria Reale - Recensioni - Arte - Repubblica.it». www.repubblica.it. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2022. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανάκτορο_της_Βενάρια&oldid=10241931"