Żołędnica (gryzoń)

Żołędnica
	Eliomys
	J.A. Wagner, 1840
	; Przedstawiciel rodzaju – żołędnica europejska (E. quercinus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	popielicowate
Podrodzina	koszatki
Rodzaj	żołędnica
	Typ nomenklatoryczny
	Eliomys melanurus Wagner, 1840
Synonimy
	Bifa Lataste, 1885; Elyomis Gillot, 1910;
	Bifa Lataste, 1885; Elyomis Gillot, 1910;
Gatunki
	11 gatunków (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	11 gatunków (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania
	; żołędnica azjatycka żołędnica afrykańska żołędnica europejska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Żołędnica^[4] (Eliomys) – rodzaj ssaków z podrodziny koszatek (Leithiinae) w obrębie rodziny popielicowatych (Gliridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i północnej Afryce^[5]^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 99–144 mm, długość ogona 84–136 mm, długość ucha 20–29 mm, długość tylnej stopy 22–29 mm; masa ciała 33–65,2 g^[6]^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1840 roku niemiecki paleontolog i zoolog Johann Andreas Wagner na łamach Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin^[1]. Na gatunek typowy Wagner wyznaczył (oznaczenie monotypowe) żołędnicę azjatycką (E. melanurus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Eliomys (Elyomis): gr. ἑλειος heleios ‘gatunek gryzonia’, być może popielica; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[9].
Bifa: etymologia niejasna, Lataste nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej^[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Bifa lerotina Lataste, 1885 (= Myoxus munbyanus Pomel, 1856).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[11]^[8]^[5]^[4]:

Eliomys melanurus (J.A. Wagner, 1840) – żołędnica azjatycka
Eliomys quercinus (Linnaeus, 1766) – żołędnica europejska
Eliomys munbyanus (Pomel, 1856) – żołędnica afrykańska

Opisano również gatunki wymarłe:

Eliomys assimilis Mayr, 1979^[12] (Niemcy; miocen)
Eliomys briellensis Reumer, 2001^[13] (Holandia; plejstocen)
Eliomys darelbeidae Geraads, 1994^[14] (Maroko; plejstocen)
Eliomys intermedius Friant, 1953^[15] (Francja; pliocen–plejstocen)
Eliomys lafarguei Aguilar, Michaux & Lazzari, 2007^[16] (Francja; miocen)
Eliomys reductus Mayr, 1979^[12] (Niemcy; miocen)
Eliomys truci Mein & Michaux, 1970^[17] (Francja; pliocen)
Eliomys yevesi Mansino, García-Alix, Ruiz-Sánchez & Montoya, 2015^[18] (Hiszpania; miocen)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Eliomys J.A. Wagner, 1840.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b J.A. Wagner. Beschreibung einiger neuer Nager, welche auf der Reise des Herrn Hofraths von Schubert gesammelt wurden, mit Bezugnahme auf einige andere yerwaudte Formen. „Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. 3 (1), s. 176, 1843. (niem.).
↑ F. Lataste. Desgription d’un n0uveau rongeur, de la famille des Myoxidés originaire de Mzab (Sahara Algérien) (2). „La Naturaliste”. 7, s. 61, 1885. (fr.).
↑ X. Gillot. Les mammifères du département de Saone-et-Loire. „Bulletin de la Société d'Histoire Naturelle d’Autun”. 23, s. 78, 1910. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 215. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 630. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b M.E. Holden-Musser, R. Juškaitis & G. Musser: Family Gliridae (Dormice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 887–889. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Eliomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 403. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 256.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 137.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-22]. (ang.).
↑ ^a ^b H.H. Mayr H.H., Gebissmorphologische Untersuchungen an miozanen Gliriden (Mammalia, Rodentia) Suddeutschlands, [w:] Thesis, München: Ludwig-Maximilians-Universität München, 1979, s. 1–420 (niem.).
↑ J.W. Reumer. Gliridae (Mammalia, Rodentia) from the Zuurland boreholes near Rotterdam, the Netherlands. „Deinsea”. 8, s. 42, 2001. (ang.).
↑ D. Geraads. Rongeurs et lagomorphes du Pleistocène moyen de la "Grotte des Rhinocéros", Carrière Oulad Hamida 1 à Casablanca, Maroc. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Abhandlungen 191 (2), s. 163, 1994. (fr.).
↑ M. Friant. Une faune du Quaternaire ancien en France méditerranéenne (Sète, Hérault). „Annales de la Société Géologique du Nord”. 73, s. 161–170, 1953. (fr.).
↑ J.-P. Aguilar, J. Michaux & V. Lazzari. Lo Fournas 16-M (Miocène supérieur) et Lo Fournas 16-P (Pliocène moyen), deux nouvelles localités karstiques à Baixas, Sud de la France. Partie II – Nouvelles espèces de rongeurs, listes fauniques et remarque sur l’utilisation biochronologique des faunes karstiques. „Géologie de la France”. 1, s. 70, 2007. (fr.).
↑ P. Mein & J.J. Michaux. Un nouveau stade dans l’évolution des rongeurs pliocènes de l’Europe sud-occidentale. „Comptes Rendus des Séances de l’Académie des Sciences de Paris”. Série D. 270, s. 2783, 1970. (fr.).
↑ S. Mansino, A. García-Alix, F.J. Ruiz-Sánchez & P. Montoya. A new Eliomys from the Late Miocene of Spain and its implications for the phylogeny of the genus. „Acta Palaeontologica Polonica”. 60 (3), s. 579, 2015. DOI: 10.4202/app.00014.2013. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Eliomys J.A. Wagner, 1840.

[Wagner-1] J.A. Wagner. Beschreibung einiger neuer Nager, welche auf der Reise des Herrn Hofraths von Schubert gesammelt wurden, mit Bezugnahme auf einige andere yerwaudte Formen. „Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. 3 (1), s. 176, 1843. (niem.).

[Lataste-2] F. Lataste. Desgription d’un n0uveau rongeur, de la famille des Myoxidés originaire de Mzab (Sahara Algérien) (2). „La Naturaliste”. 7, s. 61, 1885. (fr.).

[gil-4] X. Gillot. Les mammifères du département de Saone-et-Loire. „Bulletin de la Société d'Histoire Naturelle d’Autun”. 23, s. 78, 1910. (fr.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 215. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 630. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Holden-Musser&inni-7] M.E. Holden-Musser, R. Juškaitis & G. Musser: Family Gliridae (Dormice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 887–889. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Eliomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 403. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655412_256]-10] Palmer 1904 ↓, s. 256.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655293_137]-11] Palmer 1904 ↓, s. 137.

[mdd-12] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-22]. (ang.).

[mayr-13] H.H. Mayr H.H., Gebissmorphologische Untersuchungen an miozanen Gliriden (Mammalia, Rodentia) Suddeutschlands, [w:] Thesis, München: Ludwig-Maximilians-Universität München, 1979, s. 1–420 (niem.).

[reu-14] J.W. Reumer. Gliridae (Mammalia, Rodentia) from the Zuurland boreholes near Rotterdam, the Netherlands. „Deinsea”. 8, s. 42, 2001. (ang.).

[ger-15] D. Geraads. Rongeurs et lagomorphes du Pleistocène moyen de la "Grotte des Rhinocéros", Carrière Oulad Hamida 1 à Casablanca, Maroc. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Abhandlungen 191 (2), s. 163, 1994. (fr.).

[fri-16] M. Friant. Une faune du Quaternaire ancien en France méditerranéenne (Sète, Hérault). „Annales de la Société Géologique du Nord”. 73, s. 161–170, 1953. (fr.).

[agu&inni-17] J.-P. Aguilar, J. Michaux & V. Lazzari. Lo Fournas 16-M (Miocène supérieur) et Lo Fournas 16-P (Pliocène moyen), deux nouvelles localités karstiques à Baixas, Sud de la France. Partie II – Nouvelles espèces de rongeurs, listes fauniques et remarque sur l’utilisation biochronologique des faunes karstiques. „Géologie de la France”. 1, s. 70, 2007. (fr.).

[mein&mich-18] P. Mein & J.J. Michaux. Un nouveau stade dans l’évolution des rongeurs pliocènes de l’Europe sud-occidentale. „Comptes Rendus des Séances de l’Académie des Sciences de Paris”. Série D. 270, s. 2783, 1970. (fr.).

[man&inni-19] S. Mansino, A. García-Alix, F.J. Ruiz-Sánchez & P. Montoya. A new Eliomys from the Late Miocene of Spain and its implications for the phylogeny of the genus. „Acta Palaeontologica Polonica”. 60 (3), s. 579, 2015. DOI: 10.4202/app.00014.2013. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]