Milejczyce
52°31′11″N 23°07′56″E/52,519722 23,132222| wieś | |
 Ulica w Milejczycach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
1100 |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-332[2] |
| Tablice rejestracyjne |
BSI |
| SIMC |
0035330 |
Położenie na mapie gminy Milejczyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu siemiatyckiego  | |
| 52°31′11″N 23°07′56″E/52,519722 23,132222[1]
| |
Milejczyce (ukr. Мілейчиці / Milejczyci, biał. Мілейчыцы / Milejczycy) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, w gminie Milejczyce.
Miejscowość jest siedzibą gminy Milejczyce, a także rzymskokatolickiej parafii św. Stanisława należącej do dekanatu Siemiatycze oraz prawosławnej parafii św. Barbary należącej do dekanatu Kleszczele.
Miasto królewskie lokowane w 1516 roku, położone było w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[3]. Miasto ekonomii brzeskiej w drugiej połowie XVII wieku[4]. Zegradowane w 1897 roku[5]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Milejczyce. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
W miejscowości znajduje się jedyna w gminie szkoła – oddany do użytku w 1954 Zespół Szkół w Milejczycach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osada istniała już w XV wieku.
W 1516 Milejczyce otrzymały miejskie prawo magdeburskie z rąk króla Polski Zygmunta I Starego, który kazał tu zbudować stację królewską[6], natomiast w 1529 powstała parafia katolicka. Według lustracji z 1566 istniał tu kościół rzymskokatolicki św. Stanisława, dwie cerkwie prawosławne św. Barbary i św. Mikołaja, dwór królewskiego starosty i 25 karczm. W tym roku miasto włączono do województwa podlaskiego. W 1588 miasto weszło w skład dóbr stołowych króla Polski ekonomii brzeskiej. W 1596 r. zawarta zostaje Unia brzeska, której postanowienia zmuszone są przyjąć miejscowe parafie prawosławne, stając się od tej pory parafiami unickimi.
W 1657 nastąpiło spalenie kościoła przez wojska moskiewskie, a w 1740 rozpoczęto budowę nowego drewnianego kościoła katolickiego św. Stanisława z dzwonnicą. Wzmianka o planowanej budowie ratusza pojawiła się w 1744. W 1809 Stanisław Szantyr założył szkółkę parafialną.
W 1839 synod w Połocku, którego decyzje potwierdził następnie car, oficjalnie zlikwidował Kościół unicki na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i włączył jego struktury do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1857 wybudowano pierwszą drewnianą synagogę. W 1865 roku władze rosyjskie zamknęły kościół i zamieniły na cerkiew. W 1900 została zbudowana cerkiew prawosławna. Po I wojnie światowej miejscowość straciła prawa miejskie. W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1920), Milejczyce liczyły nieco ponad 1200 mieszkańców.
20 sierpnia 1920 roku pod Milejczycami 16 pułk ułanów mjr. Ludwika Kmicic-Skrzyńskiego z 4 Brygady Jazdy zniszczył uderzeniową grupę artylerii ciężkiej Armii Czerwonej. Ułani zdobyli wszystkie działa (24 armaty i 13 haubic). Według danych sowieckich straty ich grupy wyniosły 49 dowódców i 1613 żołnierzy oraz 1441 koni (przed walką grupa liczyła 3155 żołnierzy i 1729 koni)[7][8].
W okresie międzywojennym miejscowość była letniskiem ludności żydowskiej z 2085 mieszkańcami (ponad 40% stanowili Żydzi). W 1927 wybudowano synagogę.
W latach 1939–1941 wieś znajdowała się pod okupacją radziecką a od 22 czerwca 1941 do 1944 pod okupacją niemiecką. W sierpniu 1941 Niemcy utworzyli w Milejczycach getto dla ludności żydowskiej[9]. Ogółem mieszkało w nim ok. 1250 osób[9]. Getto zlikwidowano 5 listopada 1942[9]. Jego mieszkańców wywieziono do getta w Kleszczelach, a stamtąd do obozu zagłady w Treblince[10].
W 1944 r. wieś zajęta została przez Armię Czerwoną. Pozostałością po działaniach wojennych jest cmentarz żołnierzy radzieckich. W dniu 10 września 1945 roku szwadron Zygmunt z Brygady Wileńskiej AK rozbroił posterunek milicji i zniszczył akta w urzędzie gminy. W 1959 roku znaczną część miejscowości zniszczył pożar.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 1.180 osób, wśród których 32 było wyznania rzymskokatolickiego, 500 prawosławnego a 648 mojżeszowego. Jednocześnie 499 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 241 białoruską a 440 żydowską. Było tu 224 budynki mieszkalne[11].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Rzymskokatolicki kościół parafialny św. Stanisława z 1740 r. – orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej. Wzniesiony na miejscu wcześniejszego. W 1858 r. wzmocniony lisicami. Zamknięty przez zaborcę rosyjskiego w 1865 r. i zamieniony na cerkiew, odzyskany przez katolików w roku 1917. Jednokalenicowy dach obejmuje nawę, prezbiterium i zakrystie z lożami kolatorskimi na piętrze. Wnętrze nakryte jest stopem i pozornym sklepieniem kolebkowym w prezbiterium. We wnętrzu znajdują się barokowe ołtarze wykonane przed 1744 rokiem. Przy kościele znajduje się dzwonnica drewniana[12] z 1740 r. o konstrukcji szkieletowej.
- Parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Barbary z 1900 r. Drewniana, orientowana. Ikonostas z ok. 1900 r. z dwiema barokowymi ikonami. Zbudowana wg urzędowego rosyjskiego projektu, zrębowa, z kwadratową nawą, nakryta dachem namiotowym z latarnią.
- Cerkiew cmentarna pod wezwaniem św. Mikołaja z końca XIX w. Drewniana, orientowana, położona na cmentarzu prawosławno-katolickim z XIX w.
- Synagoga z 1927 r. (po II wojnie światowej kino, obecnie zamknięte) w miejscu poprzedniej z 1857 r. Murowana z cegły, na planie prostokąta, nietynkowana. Na elewacji pd. gwiazda Dawida i data budowy.
- Cmentarz żydowski
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Dzwonnica przy kościele św. Stanisława -
-
-
Synagoga -
Widok od strony Nowosiółek
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 80546
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 793 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Stanisław Alexandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., w: Acta Baltico‑Slavica t. 7, 1970, s. 92.
- ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 167.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 52-53.
- ↑ Dorota Michaluk, Ziemia mielnicka województwa podlaskiego w XVI-XVII wieku, Toruń 2002, s.148
- ↑ Bobrowicki T., "Bój 4 Brygady Kawalerii pod Milejczycami i Czeremchą", [w:] Polska Zbrojna nr 227 z 20 VIII 1930 r.
- ↑ Czempiński J., "W Ziemi bielskiej", Kurier Warszawski nr 248 z 7 IX 1920 r.
- ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 321. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 322. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 23.
- ↑ Województwo białostockie. Siemiatycze, Drohiczyn i okolice, Maria Kałamajska-Saeed (oprac.), Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1996, s. 40, ISBN 83-85938-91-5, OCLC 170973699.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Milejczyce al. Melejczyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 421.
- Milejczyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 334.
- Siedziba gminy: Milejczyce
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi |
