Pępawa Jacquina

Pępawa Jacquina
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	pępawa
Gatunek	pępawa Jacquina
	Nazwa systematyczna
	Crepis jacquinii Tausch; Flora (Regensb.) 11(Erganz. 1): 79 (1828)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pępawa Jacquina^[4] (Crepis jacquinii Tausch) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w górach środkowej Europy^[5]. W Polsce jest dość częsta w Tatrach, poza nimi znana jest z jednego tylko stanowiska w Małych Pieninach (na Smolegowej Skale^[6]).

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Wzniesiona, naga, rozgałęziona na 2–5 gałązek, sztywna, o wysokości 5–30 cm. Pod ziemią ukośne kłącze^[7].

Liście: Odziomkowe są lancetowate i całobrzegie lub odlegle zatokowo ząbkowane i wyrastają na długich ogonkach. Liście łodygowe są małe, zatokowowrębne lub pierzastodzielne, złożone z równowąskich, ostro zakończonych odcinków i są siedzące lub krótkoogonkowe. Wszystkie liście są nagie^[7].

Kwiaty: Jasnożółte, zebrane w pojedyncze koszyczki na szczytach odgałęzień łodygi. Koszyczki wyrastają na zgrubiałych, czarnych szypułach tworząc luźny podbaldach. Okrywa szara lub czarna, długości 10–12 mm, miękko owłosiona. Puch kielichowy żółtawy^[7]. Wszystkie kwiaty są obupłciowe, języczkowe^[5].

Owoc: 10-żeberkowe, o długości do 4 mm niełupki, zaopatrzone w żółtawy puch kielichowy^[7].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Siedlisko: skały wapienne. W Tatrach występuje od regla dolnego po piętro halne, głównie w piętrze kosodrzewiny i piętrze halnym^[5]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Caricetum firmae^[8].
Wyróżnia się dwa podgatunki^[9]:
- Crepis jacquinii subsp. jacquinii – podgatunek typowy będący endemitem karpackim i alpejskim,
- Crepis jacquinii subsp. kerneri (Rech.f.) Merxm. – podgatunek występujący także na Bałkanach.

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa krepis oznaczającego podłoże, podstawę; niektóre gatunki pępaw posiadają bowiem przytulone do podłoża liście różyczkowe. Natomiast nazwę gatunkową nadano dla uczczenia znanego botanika Nikolausa von Jacquina.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ The International Plant Names Index. [dostęp 2017-01-2418].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd.. ISBN 83-7073-385-9.
↑ Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Flora Europaea Search Results. Royal Botanic Garden Edinburgh. [dostęp 2008-08-03]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] The International Plant Names Index. [dostęp 2017-01-2418].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[mirek-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd.. ISBN 83-7073-385-9.

[6] Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Flora Europaea Search Results. Royal Botanic Garden Edinburgh. [dostęp 2008-08-03]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]