Portret młodzieńca (obraz Rafaela)

Portret młodzieńca

Autor	Rafael Santi
Data powstania	ok. 1503-1504
Medium	olej na desce
Wymiary	54 × 39 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie

Portret młodzieńca – obraz olejny na desce o wymiarach 54 × 39 cm atrybuowany Rafaelowi, datowany na ok. 1503-1504 r., obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie.

Historia

Obraz jest często wiązany z portretem Pietra Bemba wykonanym przez Rafaela i wzmiankowanym w jednym z listów zamożnego obywatela Wenecji i kolekcjonera dzieł sztuki, Marcantonia Michiela, z 1530 roku. Wymienia on w nim portret młodzieńca jako jeden z trzech obrazów Rafaela, które widział w domu Bemba w Padwie.

Obraz należący do kolekcji książąt Esterházy trafił do muzeum w 1820 r. i został wówczas uznany za dzieło Bernardina Luiniego. Viardot w 1884 roku jako pierwszy uznał obraz za dzieło Rafaela, po nim taką atrybucję zasugerowali Passavant, Morelli w 1886 roku i Pulzky w 1896.

Współcześnie powszechnie zaakceptowano tezę o autorstwie Rafaela, jednakże z rezerwą podchodzą do tej kwestii m.in. Bernard Berenson, Ortolani i Brizio. Nie jest znany dokładny czas powstania dzieła; powszechnie przyjmuje się okres ok. 1504 roku lub krótko po nim.

Opis i styl

Sportretowany młodzieniec został przedstawiony w trzech czwartych a mezza figura, to jest od środka brzucha, zamiast od pasa. Model opiera się o parapet - jest to typ ujęcia pochodzący z malarstwa flamandzkiego, przetworzony przez Perugina. Mężczyzna patrzy na widza z delikatnie zarysowanym uśmiechem. Aby ukazać dłonie na parapecie, postać ma dość nienaturalnie wygięte ręce, zaś w prawej dłoni trzyma zwiniętą w rulon karteczkę (tak jak postać na tzw. Portrecie Perugina). Młodzieniec nosi czerwony beret, spod którego spływają długie kasztanowe włosy obramiające twarz; ubiór portretowanego składa się z czarnego płaszcza vel peleryny (wł. mantello) nałożonej na czerwony kaftan, zza kołnierzyka którego wystaje fragment białej koszuli.

Motyw parapetu stał się bardzo popularny już w połowie XV w.; został wprowadzony przez Jana van Eycka i szybko przejęli go inni artyści. Zadaniem parapetu było stanowienie pomostu pomiędzy przestrzenią przedstawioną na malowidle a realną przestrzenią w świecie obserwatora, dzięki czemu ujęcie a mezza figura stawało się bardziej naturalne i pełne powagi.

Pejzaż stanowiący tło dla postaci składa się z pagórków, które rozpływają się w dali zgodnie ze schematami perspektywy powietrznej, z widokiem jeziora, krętej drogi i zamku wznoszącego się na jednym ze wzgórz.

Bibliografia

• Pierluigi De Vecchi, Raffaello, Rizzoli, Milano 1975.