Roman Sanguszko (hetman litewski)

Roman Sanguszko

Marcello Bacciarelli, Roman Sanguszko
Pogoń
Rodzina	Sanguszkowie herbu Pogoń Litewska
Data urodzenia	ok. 1537
Data śmierci	12 maja 1571
Ojciec	Fiodor Sanguszko
Matka	Hanna Despotówna
Żona	Aleksandra Chodkiewicz
Dzieci	Fiodor Sanguszko Aleksandra Sanguszko Teodora Sanguszko

Roman Sanguszko (ur. ok. 1537, zm. 12 maja 1571) – książę na Niesuchojeżach i Łokaczach, hetman polny litewski w latach 1567-1571, wojewoda bracławski w latach 1566-1571, starosta żytomierski, był wyznawcą prawosławia.

Życiorys

Wywodził się z rodu kniaziowskiego. Był synem Fiodora Sanguszki i Hanny Despotówny (zm. 1579), córki Jovana Brankovicia, despoty Serbii.

Dzieciństwo i młodość spędził na dworze królewskim. Był dworzaninem króla Zygmunta II Augusta. Karierę wojskową rozpoczął w 1555 roku biorąc udział na czele własnego oddziału w wojnie przeciwko Państwu Moskiewskiemu. W 1557 za zasługi na polu bitwy otrzymał starostwo żytomierskie.

Od 1558 roku Roman Sanguszko brał udział w walkach z Tatarami, od 1564 roku uczestniczył w wojnie litewsko-moskiewskiej. 26 stycznia 1564 roku wziął udział w zwycięskiej w bitwie pod Czaśnikami nad Ułą.

W 1566 roku na sejmie w Wilnie został mianowany pierwszym wojewodą bracławskim. W marcu następnego roku otrzymał buławę hetmana polnego litewskiego. W lipcu 1567 przeprowadził błyskawiczną mobilizację wojsk i w okolicach Połocka stoczył serię zwycięskich bitew z armią moskiewską, w tym bitwę pod Czaśnikami. We wrześniu 1568 roku brawurowym szturmem zdobył twierdzę Ułłę. Następnie korzystając z okazji spustoszył okolice Newla, Wieliża i Wielkich Łuków co przyniosło mu wiele cennych łupów wojennych. W 1569 roku pomimo niechęci do zacieśniania związków Korony z Litwą jako przedstawiciel Korony Królestwa Polskiego podpisał akt unii lubelskiej 1569 roku. W tym samym roku ponownie wyprawił się na Ukrainę, gdzie pobił Tatarów pod Humaniem.

Zmarł 12 maja 1571 roku. Swój ogromny majątek pozostawił synowi. Pochowany został w monasterskiej cerkwi św. Mikołaja w Mielcach.

Roman Sanguszko uważany jest za jednego z najwybitniejszych dowódców litewskich doby jagiellońskiej. Wsławił się jako obrońca Litwy i Rusi przed najazdami Tatarów, z którymi stoczył liczne zwycięskie walki. W polityce wewnętrznej był zwolennikiem zachowania odrębności Litwy.

Rodzina

Poślubił wyznawczynię prawosławia, podobnie jak on sam, Aleksandrę z Chodkiewiczów (zm. 1570). Mieli troje dzieci. Obie córki wyszły za mąż za kalwinistów, z czasem Teodora przeszła na kalwinizm, a Aleksandra z mężem ok. 1600 roku na katolicyzm.

• Fiodor Sanguszko († 1591), kawaler;
• Teodora († 1598), w 1583 poślubiła wojewodę Stanisława Radzimińskiego, w 1591 roku księcia Aleksandra Prońskiego, i po raz trzeci w 1596 roku Andrzeja Leszczyńskiego, wojewodę brzeskokujawskiego;
• Aleksandra († 1602), żona od 1577 roku Janusza Zasławskiego.

Bibliografia

• Mariusz Machynia: Sanguszko (Sanguszkowicz) Roman, kniaź z linii niesuchojesko-łokackiej (ok. 1537—1571). W: Polski Słownik Biograficzny. – T. XXXIV/4. – Zeszyt 143. – Wrocław – Warszawa – Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1993, s. 500–505.
• MarcinM. Spórna MarcinM., Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006, ISBN 83-7435-094-6, OCLC 69297626 .brak strony (książka)