Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach
Wystawa Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej w Gryficach – wystawa, która powstała w 1993 z dawnego muzeum i skansenu kolei wąskotorowych Pomorza Zachodniego, funkcjonującego od 1973[1]. Zlokalizowana jest przy ul. Błonie 2 i obejmuje 5,5 tys. m² powierzchni[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Skansen Parowozów w Gryficach został formalnie utworzony w 1973 roku, grupując wycofywane z eksploatacji parowozy Pomorskich Kolei Dojazdowych. Pierwotnie tabor składowany był na torze wzdłuż lokomotywowni[3]. Od 1978 roku skansen stał się oddziałem Muzeum Kolejnictwa w Warszawie (będącego wówczas w strukturach Ministerstwa Transportu), jako Stała Wystawa Taboru Kolejowego w Gryficach[3]. W 1993 roku eksponaty przeniesiono na nowe miejsce ekspozycji, na układzie równoległych torów na obszarze 5,5 ha[3]. Wystawie taboru towarzyszyły sale wystawowe z modelami kolejowymi i eksponatami związanymi z kolejnictwem.
W 2009 roku Muzeum Kolejnictwa w Warszawie zostało przekazane Województwu Mazowieckiemu, które podjęło decyzję o likwidacji placówek poza województwem[a], w tym skansenu w Gryficach, w związku z czym rozpoczęto wywożenie eksponatów, w tym dwóch parowozów[b] i kolekcji modeli[3][4]. 31 maja 2010 roku jednak zawarto porozumienie, na skutek którego od 1 lipca tego roku skansen został przejęty przez Wójewództwo Zachodniopomorskie i włączony w struktury Muzeum Narodowego w Szczecinie[3][5].
Eksponaty[edytuj | edytuj kod]
W pawilonie muzeum znajdowała się wystawa modeli kolejowych i fotografii niemieckich (do 1945) oraz polskich obrazujących historię kolei wąskotorowej i normalnotorowej na Pomorzu Zachodnim[c]. Do 2008 zbiory skansenu obejmowały 14 parowozów wąskotorowych o szerokości toru 1000 mm, a także kilka innych pojazdów trakcyjnych i wagonów[5], między innymi:
- parowozy: Px48-3912, Tx7-3501 i Tx7-3502, Tyn6-3632 i Tyn6-3636, Txn8-3811, Ty9785, Tya6-3326[d];
- lokomotywę Lxd2-462;
- wagony: MBxd1, MBxd2-311, Bxhpi, Bhi oraz towarowe i „retro”[6];
- transportery dla pojazdów normalnotorowych, pługi odśnieżne, drezyny i inne[7].
Do cennych zabytków Gryfickiego Skansenu należą parowozy typu Tyn6 wyprodukowanych w zakładach metalurgicznych AG Vulcan Stettin. Dalsze pochodzą z zakładów KraussMaffei (München) oraz fabryki Orenstein/Koppel (Berlin). Wszystkie zostały wyprodukowane w latach 1909–1928. Wystawę wzbogacają polskie lokomotywy, wyprodukowane w latach 50. XX w. w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie[5].
- Lokomotywy w skansenie (stan na rok 2008)
Na terenie muzeum znajduje się czynna obrotnica dla parowozów. Układ torowy ma łączność z torami Gryfickiej Kolei Wąskotorowej[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Do końca 2009 Muzeum Kolejnictwa w Warszawie obejmowało również Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie i Pracownię Modeli Taboru Kolejowego w Jeleniej Górze. (M. Malczewski, op.cit.).
- ↑ a b c Tya6-3326 i Tyb6-3406 przewieziono do Sochaczewa odpowiednio w 2009 i 2010 roku (M. Malczewski, op.cit.).
- ↑ 23 kwietnia 2010 z pawilonu muzeum w Gryficach wywieziono modele kolejowe, które były włączone do stałej ekspozycji wystawy kolejnictwa wąskotorowego na ziemiach gryfickich. Zbiory w większości pochodziły z prywatnych kolekcji. Wywożą nasze eksponaty z Muzeum Kolejnictwa do Warszawy [online], Gazeta gryficka [dostęp 2010-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-07] (pol.).
- ↑ Parowóz Tya6-3326 został przewieziony do Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. Wywóz pojazdu z Gryfickiego Skansenu nastąpił 22 czerwca 2009 r. S. Razmus, Odjechał pierwszy parowóz [online], Panorama Gryficka, nr 24 (105). Rok IV, 11 lipca 2010 [dostęp 2010-05-22] (pol.). s. 2. Inne publikacje podają datę wywozu na miesiąc maj 2009 r. Zobacz, [w:] E. Podgajna, Warszawiacy chcą zabrać wąskotorówki z Gryfic [online], Gazeta.pl Szczecin [dostęp 2010-05-22] (pol.).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b A. Bojarun, Kolejką do historii, dopóki nie zabierze jej nam Warszawa! [online], Stetinum.pl [dostęp 2010-05-22] (pol.).
- ↑ Muzeum Kolejnictwa w Gryficach [online], Muzea w Polsce [dostęp 2010-05-22] (pol.).
- ↑ a b c d e M. Malczewski, Muzeum w Gryficach ’2010, „Świat Kolei” nr 8/2010, s. 28.
- ↑ A. Grabarska, Protest w muzeum w Gryficach. Warszawa wywozi cenne eksponaty [online], GS24.pl Serwis Głosu Szczecińskiego [dostęp 2010-05-22] (pol.).
- ↑ a b c Wąskotorówki zostają w Zachodniopomorskiem [online], Grupa Onet.pl SA [dostęp 2010-05-22] (pol.).
- ↑ J. Kurowska-Ciechańska, A. Ciechański, Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach [online], POTORACH.pl [dostęp 2010-05-22] (pol.).
- ↑ 10 maja 2010 r. rozpoczęto wywóz kolejnego pojazdu stałej wystawy Gryfickiego Skansenu. A. Grabarska, Protest w muzeum w Gryficach. Warszawa wywozi cenne eksponaty [online], GS24.pl Serwis Głosu Szczecińskiego [dostęp 2010-05-22] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Z. i J. Granowscy, Gryfice-Muzeum Kolei Wąskotorowej (Galeria zdjęć) (pol.), [dostęp 2010-05-22].
- A. Sierpińska, Muzeum kolejki wąskotorowej pozostanie w Gryficach (pol.), [dostęp 2010-05-22].