Układ z Schengen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Układ z Schengen
Układ pomiędzy rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu oraz Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Francuskiej dotyczący stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach
Podpisanie

14 czerwca 1985
Schengen[1]

Wejście w życie

15 czerwca 1985[1]

Depozytariusz

Rząd Wielkiego Księstwa Luksemburga[1]

Język oryginału

niderlandzki, francuski, niemiecki

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych
System wizowy przy wjeździe do strefy Schengen

     Państwa członkowskie strefy Schengen

     Przepisy szczególne ruchu bezwizowego (układ z Schengen, OCT lub inne)

     Państwa członkowskie UE z niezależną polityką wizową

     Bezwizowy wjazd do strefy Schengen przez okres 90 dni

     Wiza jest wymagana dla wjazdu

     Wiza wymagana do tranzytu przez państwa Schengen

     Status wizy nieznany

Członkowie układu z Schengen i lata przystąpienia (stan z 2008)
Wzór oznakowania polskich granic wewnętrznych strefy Schengen
Moment przystąpienia Polski do strefy Schengen (Słubice/Frankfurt)
Znaki graniczne i niepilnowana granica (układ z Schengen pozwala przekraczać ją w dowolnym miejscu)

Układ z Schengen – porozumienie z 1985 znoszące kontrole na granicach wewnętrznych państw sygnatariuszy.

Porozumienie zostało zawarte 14 czerwca 1985 roku w miejscowości Schengen w Luksemburgu[1]. Jego stronami jest 27 państw (23 państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein, stan na 2023)[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

13 lipca 1984 roku RFN i Francja zawarły umowę z Saarbrücken. Była to dwustronna umowa w sprawie ułatwiania obywatelom obu państw przekraczania wspólnej granicy. Umowa ta dotyczyła jedynie kontroli na drogowych przejściach granicznych. Umową z Saarbrücken zainteresowały się kraje Beneluksu, mające już doświadczenie w funkcjonowaniu unii paszportowej. Wykorzystano więc część rozwiązań z Saarbrücken i zawarto nową umowę. W dniu 14 czerwca 1985 w miejscowości Schengen podpisano porozumienie o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach (tzw. Schengen I) między krajami Unii Gospodarczej Beneluksu, Francją i Niemcami. Umowa ta została zawarta poza wspólnotowym porządkiem prawnym.

Od 1986 wprowadzono zwykłą kontrolę wzrokową na granicy dokonywaną w stosunku do pojazdów przekraczających ją ze zmniejszoną prędkością. Natomiast 26 marca 1995 całkowicie zniesiono kontrolę na granicach. W 1995 roku na mocy układu z 1990 roku również Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami Grupy. Włochy, Grecja, Austria oraz pięć krajów nordyckich (Dania, Finlandia, Szwecja, Norwegia, Islandia) uzyskały wówczas status obserwatorów.

W Polsce Pełnomocnik Rządu do Spraw Przygotowania Organów Administracji Państwowej do Współpracy z Systemem Informacyjnym Schengen i Systemem Informacji Wizowej został ustanowiony już rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 281, poz. 2788). Rządowy projekt ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej wpłynął do Sejmu 5 lipca 2007 jako druk sejmowy nr 1934. Projekt dotyczył uporządkowania i uzupełnienia w niezbędnym zakresie podstaw prawnych dotyczących uczestnictwa Polski w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS) i Wizowym Systemie Informacyjnym (VIS), ustalenia w odpowiedni sposób kompetencji poszczególnych organów w zakresie wprowadzania i udostępniania danych SIS i VIS. Nad projektem pracowała Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych. Na posiedzeniu nr 46 V kadencji Sejm uchwalił ustawę z dnia 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1844). 401 posłów było za, 29 przeciw, 8 wstrzymało się. Senat nie wniósł poprawek. 7 września 2007 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę. Ustawa realizuje decyzję Rady 2004/512/WE z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) (Dz. Urz. UE L 213 z 15.06.2004, s. 5–7 (CELEX: 32004D0512)) i inne[3]. Zgodnie z art. 46 ustawy i decyzją Rady Rzeczpospolita Polska weszła do układu z Schengen 21 grudnia 2007.

W 2011 rozpoczęły się prace nad modyfikacją układu, która dałaby możliwość pozwolenia państwom członkowskim na okresowe przywrócenie kontroli na ich granicach wewnętrznych[4].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Układ jest otwarty dla wszystkich członków Unii Europejskiej. Wynikająca z niego swoboda przepływu osób wewnątrz tzw. strefy Schengen dotyczy nie tylko obywateli państw będących jego sygnatariuszami, ale wszystkich osób wszelkiej narodowości i o dowolnym obywatelstwie, które przekraczają granice wewnętrzne na obszarze objętym porozumieniem.

Do układu z Schengen należą, wg stanu na 2023, 23 państwa Unii Europejskiej oraz Islandia i Norwegia, wchodzące w skład Związku Paszportowego Krajów Nordyckich, oraz Szwajcaria i Liechtenstein, który jest z grupą z Schengen stowarzyszony.

Przyjęcie przepisów wynikających z układu z Schengen jest jednym z wymogów uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej[5].

Układ ma istotne znaczenie gospodarcze. Wyeliminowanie kontroli na granicach wewnętrznych pozwala m.in. na obniżenie cen usług transportowych oraz optymalizowanie łańcuchów dostaw przez stosowanie systemu just-in-time („zawsze na czas”), tj. bez nadmiernych zapasów i związanego z tym magazynowania[6]. Ma on także pozytywny wpływ na skłonność do dojeżdżania do pracy w innych krajach, ruch turystyczny oraz handel przygraniczny[6]. Bezpośrednie korzyści dla budżetów państw to m.in. brak konieczności finansowania wynagrodzeń personelu prowadzącego kontrole graniczne, utrzymania infrastruktury na granicach, a także zmniejszenie kosztów wydawania wiz[6].

Państwa członkowskie układu z Schengen[edytuj | edytuj kod]

     strefa Schengen

     kandydaci

     członkostwo częściowe

Pełne członkostwo
Państwo[7] Data przystąpienia Uwagi
Lądowe przejścia graniczne Lotnicze i morskie
przejścia graniczne
 Austria 1 grudnia 1997
 Belgia 26 marca 1995
 Bułgaria nieznana 31 marca 2024 kwestia otwarcia granicy lądowej będzie przedmiotem dalszych negocjacji[8]
 Chorwacja 1 stycznia 2023 26 marca 2023
 Czechy 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Dania 25 marca 2001 bez Grenlandii i Wysp Owczych
 Estonia 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Finlandia 25 marca 2001
 Francja 26 marca 1995
 Grecja 26 marca 2000 bez terytorium Athos
 Hiszpania 26 marca 1995
 Holandia 26 marca 1995
 Islandia 25 marca 2001 nie jest członkiem UE
 Liechtenstein 19 grudnia 2011 brak na terytorium państwa nie jest członkiem UE
 Litwa 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Luksemburg 26 marca 1995
 Łotwa 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Malta 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Monako 26 marca 1995 nie jest członkiem UE, formalnie nie należy,
otwarta granica z Francją
 Niemcy 26 marca 1995
 Norwegia 25 marca 2001 bez Spitsbergenu i Wyspy Niedźwiedziej; nie jest członkiem UE
 Polska 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Portugalia 26 marca 1995
 Rumunia nieznana 31 marca 2024 kwestia otwarcia granicy lądowej będzie przedmiotem dalszych negocjacji[8]
 San Marino 26 października 1997 nie jest członkiem UE, formalnie nie należy,
otwarta granica z Włochami
 Słowacja 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Słowenia 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Szwajcaria 12 grudnia 2008 29 marca 2009 nie jest członkiem UE
 Szwecja 25 marca 2001
 Watykan 26 października 1997 nie jest członkiem UE, formalnie nie należy,
otwarta granica z Włochami
 Węgry 21 grudnia 2007 30 marca 2008
 Włochy 26 października 1997

Państwa o ograniczonym uczestnictwie w strefie Schengen[edytuj | edytuj kod]

  •  Bułgaria - tylko lotnicze i morskie przejścia graniczne (od 31 marca 2024)[8]
  •  Rumunia tylko lotnicze i morskie przejścia graniczne (od 31 marca 2024)[8]

Państwa kandydujące do strefy Schengen[edytuj | edytuj kod]

Tymczasowe przywrócenia kontroli granicznej[edytuj | edytuj kod]

Podpisy pod umową z Schengen

Kontrola na granicach wewnętrznych jest tymczasowo przywracana w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, co wynika z art. 23 układu z Schengen[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Układ między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.U. L 239 z 22.9.2000, str. 13—18 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV))
  2. ↑ Strefa Schengen: wszystko, co musisz wiedzieć o europejskiej strefie bez granic [online], europa.eu [dostęp 2021-03-06].
  3. ↑ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej: Opis przebiegu procesu legislacyjnego – druk sejmowy nr 1934: projekt wraz z uzasadnieniem.
  4. ↑ Aneta Pruszyńska: Bruksela planuje zmiany w układzie z Schengen. UniaEuropejska.org, 2011-05-04. [dostęp 2011-11-12].
  5. ↑ Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej [online], oide.sejm.gov.pl [dostęp 2015-11-27].
  6. ↑ a b c Adrian Grycuk, Piotr Russel: Członkostwo w Unii Europejskiej a rozwój gospodarczy Polski. [w:] Studia BAS [on-line]. Biuro Analiz Sejmowych, 2017. s. 91. [dostęp 2017-10-15].
  7. ↑ granica.gov.pl: Co to jest Układ z Schengen. [dostęp 2020-10-15].
  8. ↑ a b c d Kolejne kraje dołączą do strefy Schengen. Podano datę [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2024-01-01] (pol.).
  9. ↑ Zasady przekraczania po tymczasowym przywróceniu kontroli granicznej. Śląski Oddział Straży Granicznej. [dostęp 2020-10-15].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Traktaty Unii Europejskiej
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Układ_z_Schengen&oldid=73524533”