Կոռուպցիան Ուկրաինայում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կոռուպցիան Ուկրաինայում լուրջ խնդիր է[1][2]։ 2017 թվականին Transparency International միջազգային կազմակերպության կոռուպցիայի ընկալման ինդեքսում Ուկրաինան զբաղեցրել է 120-րդ տեղը 180 հետազոտված երկրներից (Ջիբութիի և Մալիի հարևանությամբ)[3]։ Դեռևս 2007 թվականին Ուկրաինան զբաղեցրել է 118-րդ տեղը (179 երկրներից, որոնք հետազոտվել են տարվա ընթացքում)[4]։ Ernst & Young միջազգային աուդիտորական ընկերությունը 2012 թվականին Ուկրաինան աշխարհի ամենակոռումպացված երկրների եռյակում է մատակարարել Կոլումբիայի և Բրազիլիայի հետ միասին[5]։

ԱՄՆ-ի դիվանագիտական ծառայությունը Լեոնիդ Կուչմայի և Վիկտոր Յուշչեկոյի նախագահության օրոք Ուկրաինան նկարագրել է որպես ավազակապետություն[6]։

Transparency international 2015

2014 թվականից ի վեր Ուկրաինայում կոռուպցիան աճել է[7]։ 2017 թվականի ապրիլին EY միջազգային աուդիտորական ընկերությունը հետազոտվող 41 երկրների շարքում (այդ թվում՝ Աֆրիկայից) աշխարհում առաջին տեղն Է զբաղեցրել կոռուպցիայի մակարդակով[8][9]։

Ընդհանուր բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուկրաինայի տնտեսական գիտությունների ակադեմիայի փոխնախագահ, պրոֆեսոր Ն. Գ. Բելոպոլսկու կարծիքով, գողության և կոռուպցիայի հակումը վերածվել է ուկրաինական սոցիումի հիմնական գաղափարախոսության, որն ընդգրկում է բնակչության բոլոր շերտերն առանց բացառության։ Հենց նրանց շնորհիվ է, որ Ուկրաինան համաշխարհային վարկանիշներում վստահորեն առաջատար դիրքեր է զբաղեցնում կոռումպացված մակարդակի մակարդակով, իսկ պետական բյուջեին այդ երևույթներից վնասը հաշվվում է տասնյակ միլիարդ գրիվնայով։ Բացի ուղղակի ֆինանսական կորուստներ պատճառելուց, Ուկրաինական կոռուպցիան նաև պատճառ է հանդիսանում, որ օտարերկրյա ներդրողները չափազանց դժկամությամբ են իրենց կապիտալները ներդնում երկրի տնտեսության մեջ։ Ուկրաինայում բիզնես-նախագծերի բնականոն գործունեության համար կաշառքի գումարը սովորաբար համադրելի է ներդրված միջոցների ծավալների հետ, չինովնիկական ապարատն ամենազոր է և անպատիժ, և նույնիսկ իշխանության բարձրագույն էշելոններն ի վիճակի չեն սանձել այդ կամայականությունները[10]։

Հետխորհրդային Ուկրաինայում կոռուպցիայի աճին նպաստել են ավտորիտար-օլիգարխիկ իշխանության ձևավորման գործընթացները, որի առաջնորդներն իրենց անցյալն են վարում ԽՍՀՄ ժամանակների կուսակցական նոմենկլատուրայի շարքերից[11]։ Նշվում է, որ Ուկրաինայի բոլոր հինգ նախագահները ոչինչ չեն արել, որպեսզի Ուկրաինան դառնա զարգացած և ինքնաբավ եվրոպական պետություն։ Նրանց գործողությունների շարժառիթը միայն իշխանության ծարավն էր, ուժասպառ լինելու ձգտումը և այս աշխարհի ուժեղների հանդեպ ստորությունը։ Արդյունքում երկիրը դարձել է մի տարածք, որտեղ ծաղկում է կոռուպցիան, հանցագործությունն ու մարմնավաճառությունը, իսկ հասարակության մեջ հաստատվել են իրավական նիհիլիզմը, ցինիզմը և գռեհիկությունը[12]։

Որոշ հետազոտական աշխատանքներ ցույց են տալիս, որ ամենակոռումպացված երկրներում ակնհայտ կոռելյացիա է նկատվում կոռուպցիոն ակտիվության մակարդակի և մարդկանց անօրինական արտահանման ծավալների աճի միջև, որը պարտադրում է երկրից կամավոր արտագաղթի գործընթացները։ Եթե հավատանք Transparency International-ի տվյալներին, ապա Ուկրաինան, Նիգերիայի և Ֆիլիպինների նման երկրների հետ միասին, զբաղեցնում է «կենդանի ապրանքի» (հիմնականում՝ կանանց և երեխաների) առաջատար մատակարարներից մեկի տեղը միջազգային շուկաներ[13]։ Ընդ որում հանցավոր խմբավորումների և կառավարական շրջանակների սերտաճումը թույլ է տալիս հսկայական շահույթ ստանալ և մարդկանց անօրինական փոխադրում իրականացնել միջազգային սեքս-ինդուստրիայում շահագործման համար[14]։

Սակայն, ի տարբերություն ավանդական կոռուպցիոն մոդելի, որը միավորում է քրեական և քաղաքական շրջանակները, Ուկրաինայում ձևավորվել է կոռուպցիայի իր հատուկ սխեման՝ կապիտալի, կրիմինալի և քաղաքականության եռամիասնության տեսքով։ Ներկայումս բաց քրեական գործերի առնվազն 50 %-ը կապված է կաշառակերության հետ, ինչը տարբերակեց 1980-ական թվականների կեսերը, երբ նման դեպքերի թիվը 33 %-ից ոչ ավելի էր[15]։ Հաճախ նշվում է, որ Ուկրաինայում համընդհանուր կոռումպացվածության խնդիրն այնքան լուրջ է, որ այն ոչ միայն խոչընդոտում է երկրում ներդրումների ներգրավմանը, այլև արդեն սպառնալիք է կառավարության ամբողջականության համար[16]։

Կոռուպցիան զանգվածային գիտակցության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանադացի հայտնի տնտեսագետ և ֆինանսների նախկին փոխնախարար Օ. Գավրիլիշինը, իր հետազոտության մեջ անդրադառնալով Transparency International-ի տվյալներին, նշում է, որ Ուկրաինայում կոռուպցիայի մակարդակը կարող է զգալիորեն ավելի բարձր լինել, քան Լատինական Ամերիկայում։ Նրա հաշվարկներով՝ Ուկրաինայում կոռուպցիան ավելի շուտ համապատասխանում է արևադարձային Աֆրիկայի երկրների ցուցանիշներին, որոնցից Ուկրաինային առավել մոտ են Ուգանդայում կոռուպցիայի վերաբերյալ տվյալները։ Օ. Գավրիլիշինի կարծիքով՝ հենց դրա հետ կարելի է կապել այնպիսի կայուն արտահայտությունների ի հայտ գալը, ինչպիսիք են «Ուկրաինայի ուգանդացումը» և «Ուկրգանդը»[17]։

Բելգիայում ուկրաինացի ներգաղթյալների վկայությամբ՝ համատարած կոռուպցիան շարքային քաղաքացիների առօրյա կյանքն անտանելի է դարձնում իրենց հայրենիքում և երկրից անշեղորեն աճող արտագաղթ է առաջացնում։ Ուկրաինայում կոռուպցիան փաստացի ձեռք է բերել սոցիալ-մշակութային արտեֆակտի կարգավիճակ և դարձել է գործունեության ցանկացած ոլորտում ամենօրյա գործնական ակտիվության անբաժանելի մասը[18]։ Բացի այդ, կոռուպցիայի նկատմամբ հասարակական վերաբերմունքի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Ուկրաինայի քաղաքացիները նախընտրում են իրենց ներկայացնել որպես շորթման անմեղ զոհեր, և այդ վարքագծի մոդելը շատ բնորոշ է ամբողջ բնակչության համար։ Միևնույն ժամանակ հայտնաբերվել է, որ ուկրաինացի քաղաքացիների առնվազն 61 %-ը չի հրաժարվի կաշառք վերցնելու գայթակղությունից, եթե իրենք զբաղեցնեին ցածր վարձատրվող պաշտոնյային։ Չնայած նրան, որ ուկրաինացիների մեծ մասը դատապարտում է կաշառակերությունը, նրանց մեծ մասը նույնպես մերժում է նրա նկատմամբ վերաբերմունքի վեբերիական մոդելը (ոչ նվերներ, ոչ հովանավորություն)[19]։

Կոռուպցիոն ճյուղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաշառք տրվում է կոնկրետ պահին կամ մշտական հիմունքներով հանրային ծառայություններ ստանալու համար[20]։ Ուկրաինացիները պնդում են, որ կաշառք են տալիս, քանի որ կարծում են, որ դա նորմալ է և սպասելի[20][21]։ Խոշոր կաշառքներից մի քանիսը գնահատվել են ավելի քան 1 միլիոն ԱՄՆ դոլար[22]։ 2008 թվականի Management Systems International (MSI) սոցիոլոգիական հարցումը ցույց է տվել, որ կոռուպցիայի ամենաբարձր մակարդակներն արձանագրվել են տեխզննման (57,5 %), ոստիկանության (54,2 %), առողջապահության (54 %), դատարանների (49 %) և բարձրագույն կրթության (43,6 %) ոլորտներում[23]։ 2011 թվականի հունիսի 8-ին Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը հայտարարել էր, որ կոռուպցիան պետական բյուջեին զրկում է տարեկան 2,5 միլիարդ դոլար եկամուտներից, և պետական գնումների ոլորտում կոռուպցիոն գործարքների պատճառով բյուջետային միջոցների 10-ից մինչև 15 %-ը (7,4 միլիարդ դոլար) նստում են պաշտոնյաների գրպաններում[24]։

Միացյալ Նահանգների Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) տվյալների համաձայն, Ուկրաինայում կոռուպցիայի հիմնական պատճառներն են արդարադատության թույլ համակարգը և անհարկի վերահսկող ոչ թափանցիկ կառավարությունը, զուգորդված բիզնես-քաղաքական կապերի և թույլ քաղաքացիական հասարակության հետ[25]։ Կոռուպցիան պարբերաբար քննարկվում է ուկրաինական ԶԼՄ-ներում[26][27]։

Անհատական վերաբերմունք կոռուպցիայի նկատմամբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաշառք ստացողները` ոստիկանության, առողջապահության և կրթական համակարգը[28]։ 2000-ական թվականների վերջին և 2010 թվականի սկզբին ուկրաինացիների մոտավորապես 67 %-ը, որոնք զբաղվում էին կառավարական հաստատությունների հետ, ասել է, որ նրանք անմիջականորեն ներգրավված են եղել կոռուպցիոն գործարքներում[20][29]։ 2010 թվականի հարցման ժամանակ հարցվածների 30-49,9 %-ը խոստովանել է, որ կաշառք է վճարել հանրային ծառայություններ մատուցողներին անցյալ տարվա ընթացքում[30]։ 2007 թվականին նման հետազոտություն անցկացնելիս հարցվածների 18-32 %-ը խոստովանել է, որ կաշառք է վճարել[30]։

Մեծ Բրիտանիայի համար նման ցուցանիշը 2011 թվականին կազմել է 1,9 %[31]։ Սակայն, 2008 թվականի վերջին մեկ այլ հարցման ժամանակ միայն 21 %-ն է պատասխանել, որ նրանք կամ նրանց ընտանիքի անդամները նախորդ 12 ամիսների ընթացքում կաշառք են վճարել, ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի համեմատելի ցուցանիշներն են եղել համապատասխանաբար 2% և 3%-ը[32]։ GfK-ի շուկայական հետազոտությունների ինստիտուտի հարցման մեջ, որն անցկացվել է 2001 թվականի ամռանը, 43 %-ը հայտարարել է, որ իրենք երբեք անձամբ կաշառք չեն տվել[21]։

2013 թվականին 74 %-ը չի հայտնել կոռուպցիայի անձնական դեպքերի մասին, 24%-ը վախենում էր հետևանքներից, 63%-ը կարծում էր, որ դա ոչ մի նշանակություն չունի[28][33]։

Քաղաքական կոռուպցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄՄի քանի տարի առաջ, երբ Ուկրաինայի անկախության հռչակումից հետո, լայն տարածում գտավ ընտրությունների կեղծումը, հիմնականում «վարչական ռեսուրսի» օգտագործման հաշվին[34]։ Մյուս կողմից, Տարաս կուզեի կարծիքով, Ուկրաինայում ընտրությունների կեղծումը չի կարող գերազանցել ձայների ընդհանուր թվի հինգ տոկոսը[35]։ Ձայների ուղղակի կեղծիքները նվազել են 2004 թվականի նախագահական ընտրություններից հետո։ Ընտրությունների երկրորդ փուլից հետո Ուկրաինայի Գերագույն դատարանը վճռել է, որ ընտրակեղծիքների մասշտաբների հետ կապված անհնար է դարձել պարզել ընտրությունների արդյունքները և նշանակել կրկնակի քվեարկություն[36][37][38][39][40][41]։ Այդ ժամանակից ի վեր քաղաքական գործիչները շարունակում են հայտարարել, որ Ուկրաինայում չեն կորել ընտրակեղծիքներն ու վարչական խորամանկությունները՝ որոշակի կուսակցության համար ավելի շատ ձայներ ստանալու նպատակով[42][43][44][45][46][47][48][49][50][51]։

2006 թվականին մի շարք արևմտյան հետազոտողներ մատնանշում էին որպես Գերագույն ռադայի սուր թերություններից մեկը կոռուպցիայի բարձր մակարդակը։ Նրանց կարծիքով Ուկրաինայի Գերագույն ռադան տխրահռչակ համբավ է ձեռք բերել ամենատարբեր ուժերի բիզնես-շահերի լոբբինգով, որոնք գիտակցաբար խոչընդոտում են օրենսդրության մշակմանը, որը նպաստում է տնտեսական կառավարման ընթացակարգերի պարզեցմանը[52]։

Ուկրաինայի ընտրազանգվածը թերահավատորեն է վերաբերվում ընտրական գործընթացի ազնվությանը (2010 թվականի տվյալներ)[53][54][55]։ Փորձագիտական հանրության տեսանկյունից Ուկրաինայի ընտրական համակարգը հետաքրքիր է նրանով, որ այն հնարավորություն է տալիս պատգամավորության թեկնածուների կեսին հայտնվել Գերագույն ռադայում համամասնական ներկայացուցչության շնորհիվ և միայն կեսն է ընտրվում միամանդատ ընտրատարածքներով։ Բացի այդ, նման համակարգը շատ հնարավորություններ է ընձեռում, այսպես կոչված, «ձայների գողության» համար, օրինակ, հատուկ ընտրական տեղամասերի միջոցով։ 2005 թվականին Ուկրաինայի 30 000 ընտրատարածքների վերաբերյալ տվյալների վերլուծության միջոցով պարզվել է, որ 2002 թվականի ընտրություններում արդյունքները անհամաչափ բարձր էին իշխանության կուսակցության համար և ընդդիմության համար անհամաչափ ցածր էին հենց հատուկ ընտրական տեղամասերի ներդրման շնորհիվ[56]։

ԱՄՆ դիվանագիտական ծառայությունը եզրակացրել է, որ առնվազն մի քանի ուկրաինական պետական ձեռնարկություններ անազնիվ կերպով սեփականաշնորհվել են հօգուտ քաղաքական ընկերների[6]։ Տարածաշրջանային մակարդակում կոռուպցիան նկատվել է նաև հողի հատկացման կապակցությամբ[57]։

Ուկրաինացի քաղաքական գործիչները պարբերաբար միմյանց մեղադրում են կոռուպցիայի մեջ՝ հայտարարելով, որ կոռուպցիայի դեմ պայքարում են միայն իրենք[58][59][60][61][62][63][64][65][66][67][68][69][70][71][72][73]։

Տեղական քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մի քանի քաղաքային ղեկավարներ կասկածվում են իրենց պաշտոններն իրենց բիզնես շահերից ելնելով օգտագործելու մեջ[74]։

Չերկասի նախկին քաղաքային ղեկավար Սերգեյ Օդարիչը կասկածվում էր տեղական բյուջեից 600 000 ₴ մսխելու մեջ[75]։

Կոռուպցիան պաշտպանական ոլորտում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շվեդիայի FOI ռազմավերլուծական կենտրոնի փորձագետների կարծիքով՝ կոռուպցիան Ուկրաինայի պաշտպանական կազմակերպություններում համատարած երևույթ է[76]։ Այն առկա է ռազմական գնումների, բնակարանային բաշխման, անձնակազմի հավաքագրման և նույնիսկ մարտական առաջադրանքներ կատարելիս, ինչը ոչ միայն դժվարացնում է ռազմական գերատեսչություններին իր անմիջական պարտականությունների կատարումը, այլև էապես խաթարում է բնակչության կողմից նրանց նկատմամբ հանրային վստահության մակարդակը[76]։ Չնայած ձեռնարկված մի շարք միջոցառումների, ինչպիսիք են, օրինակ, Ուկրաինայի Ազգային հակակոռուպցիոն բյուրոյի ստեղծումը, դրանք որոշակիորեն անբավարար են ներկայացվում։ Օրինակ՝ Transparency International միջազգային կազմակերպության գնահատմամբ՝ հակակոռուպցիոն բյուրոյի ինստիտուցիոնալ գործառույթն այն գնահատում է «անգործունակ և անարդյունավետ»[76]։ Լյուստրացիայի մասին օրենքները, որոնք ուժի մեջ են մտել 2015 թվականի հոկտեմբերին, լայնորեն քննադատվում են դրանց ընտրողականության և ոչ նպատակային օգտագործելու հնարավորության կապակցությամբ[76]։

Նման կարծիք է հայտնել ամերիկյան RAND կորպորացիայի ամփոփ հաշվետվության էջերում[77]։ Ամերիկացի վերլուծաբանների եզրակացությամբ՝ համատարած կոռուպցիան մեծապես դժվարացնում է պաշտպանական ոլորտում որևէ բարեփոխումների իրականացումը, իսկ օլիգարխների ազդեցությունն ու պետական կառույցների թուլությունը նպաստում են «չգրված կանոնների» առաջացմանը, որոնք, գործելով օրենքին զուգահեռ, երաշխավորում են կառավարական ինստիտուտների օգտագործումը անձնական հարստացման համար[77]։

Կոռուպցիան դատական համակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների ամերիկյան կենտրոնի վերլուծաբանների կարծիքով՝ կոռուպցիան Ուկրաինական դատական համակարգում իրենից ներկայացնում է հատկապես բարդ խնդիր։ Նրանց եզրակացությամբ Ուկրաինական դատարանները բաց են անկեղծ առևտրի համար անհրաժեշտ որոշումներով, որոնք ընդունվում են ի շահ նրա, ով ավելի շատ կվճարի նրանց համար։ Բոլոր դատավարությունները ներծծված են կաշառակերությամբ, իսկ ուկրաինական օրենքներն այլանդակ գրված են և հաճախ հակասում են միմյանց, ինչը թույլ է տալիս դրանք մեկնաբանել ինչպես պատահի[78]։

Ուկրաինացի քաղաքական գործիչները և վերլուծաբանները նկարագրում են վիճակը, դատական համակարգի Ուկրաինայի որպես խիստ անբավարար է[79][80] և ցույց են տալիս, քաղաքական ճնշում և կաշառակերությունը դատավորների շրջանում[81][82][83][84]։ Անկախ իրավաբաններն ու իրավապաշտպանները բողոքում են, որ ուկրաինացի դատավորները պարբերաբար որոշումներ են կայացնում ճնշման տակ և անլուրջ են[85]։ Ուկրաինայի դատական համակարգը լայնորեն դիտվում է որպես կոռումպացված[86][87]։ Ուկրաինայի արդարադատության նախարարության հարցումը 2009 թվականին ցույց է տվել, որ հարցվածների միայն 10 %-ն է վստահում արդարադատության համակարգին։ 30 %-ից պակասն այն կարծիքին է, որ դատարանում հնարավոր է ստանալ արդար դատավարություն[79]։

Չնայած դատական իշխանության անկախությունը սկզբունքորեն գոյություն ունի, դատական և քաղաքական իշխանությունը գործնականում բավարար չափով բաժանված չէ։ Դատավորները ենթարկվում են քաղաքական և բիզնես շահերի ճնշմանը[88]։

2014 թվականի օգոստոսին «Ուկրաինական ճշմարտության» հոդվածում ասվում էր, որ դատավորները կաշառք են ստանում («մի քանի հազարից մինչև հազար դոլար»), որոնք շատ ավելի բարձր են իրենց աշխատավարձից (մոտավորապես 915 $)[89]։ Ուկրաինացի դատավորները երբեմն ձերբակալվում են կաշառք ստանալիս[90][91][92][93][94][95]։

Կոռուպցիան բարձրագույն կրթական համակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բարձրագույն կրթությունը Ուկրաինայում տառապում կաշառակերության. Հարցված ուսանողների 33 %-ը պնդում էր, որ իրենք իրենց ուսումնական հաստատությունում կոռուպցիայի են բախվել, 29 %-ը լսել է այլ ուսանողներից կոռուպցիայի դեպքերի մասին, իսկ 38 %-ը չի բախվել կոռուպցիայի[96]։ Ըստ Transparency International-ի՝ 2008 թվականին անցկացված հետազոտության՝ բուհերի ուսանողների 47,3 %-ը հայտարարել է, որ նրանցից կաշառք են պահանջել, որից 29 %-ը կամովին կաշառք է վճարել[23]։ Ուսանողները (ասպիրանտները) կարող են «գնել» բուհ ընդունվելը, քննության արդյունքները, դոկտորական կամ թեկնածուական թեզի ընդունումը[23][23]։

Առանձին պաշտոնյաներ մեղադրվում են բարձրագույն կրթության մասին փաստաթղթեր կեղծելու մեջ[97][98]։

Կոռուպցիան բիզնեսում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընկերությունները կոռուպցիայի են բախվում հիմնականում բիզնեսի արտոնագրման, հարկման և մաքսային ոլորտներում[99]։ Տնտեսական համագործակցության եւ զարգացման կազմակերպությունը հայտնել է, որ կոռուպցիան «էական խոչընդոտ է» Ուկրաինայում բիզնես վարելու համար[100]։

Ernst & Young-ի կողմից 2011 և 2012 թվականներին իրականացված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ թոփ-մենեջերների թիվը, որոնք կաշառք են վերցնում, 2011 թվականին ավելացել է 9 %-ով և 2012 թվականին՝ 15%-ով[5][101]։

Բրիտանական ընկերություններից մեկի ներկայացուցիչը պնդում էր, որ նեուկրաինական ընկերությունները հաճախ են կորցնում շփումները, եթե նրանք կաշառք չեն վճարում[85]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «UAH 1.5 b in budget funds embezzled since year-start, interior minister says». Economy (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2009 թ․ հունիսի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  2. ↑ «Ukrainians Pessimistic about Country's Future; Confidence in Political Leaders Falling» (անգլերեն). International Foundation for Electoral Systems. 2011 թ․ սեպտեմբերի 13. Արխիվացված է Ukrainians օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  3. ↑ «Corruption Perceptions Index 2018» (անգլերեն). Transparency International. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 2-ին.
  4. ↑ «Corruption Perceptions Index 2007 Table» (անգլերեն). Transparency International. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 2-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Viktor Tkachuk (2012 թ․ սեպտեմբերի 11). «People First: The latest in the watch on Ukrainian democracy» (անգլերեն). Kyiv Post. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Clearer Picture» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ սեպտեմբերի 2. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  7. ↑ Сергій Дацюк (2017 թ․ ապրիլի 4). «Корупційна стабільність як ілюзія» (ուկրաիներեն). Українська правда. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  8. ↑ Сергій Дацюк (2017 թ․ ապրիլի 11). «Можливі наслідки неадекватності» (ուկրաիներեն). Українська правда. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  9. ↑ «Рейтинг корупції E&Y: Україна на першому місці серед 41 країни» (ուկրաիներեն). Ліга.Новости. 2017 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  10. ↑ Н. Г. Белопольский, В. С. Волошин, О. В. Кленин О системном кризисе в Украине и путях выхода из него(ռուս.) // Вестник экономической науки Украины : журнал. — 2007. — № 2. — С. 114.
  11. ↑ Bazaluk O. Introduction // Corruption in Ukraine: Rulers’ Mentality and the Destiny of the Nation, Geophilosophy of Ukraine. — Cambridge Scholars Publishing, 2016. — P. xiv. — 250 p. — (Political Science). — ISBN 978-1-4438-9689-4
  12. ↑ Bazaluk O. The Geophilosophy of Ukraine: Ukraine and the Ukrainians in 1990 // Corruption in Ukraine: Rulers’ Mentality and the Destiny of the Nation, Geophilosophy of Ukraine. — Cambridge Scholars Publishing, 2016. — P. 2. — 250 p. — (Political Science). — ISBN 978-1-4438-9689-4
  13. ↑ L. Shelley Rise of Illicit Global Economy, Globalized Corruption and Human Trafficking // Human Trafficking: A Global Perspective. — Cambridge University Press, 2010. — P. 48. — (Political Science). — ISBN 9781139489775
  14. ↑ L. Territo, G. Kirkham Profit and Corruption // International Sex Trafficking of Women & Children: Understanding the Global Epidemic. — Looseleaf Law Publications, 2010. — P. 138—140. — 511 p. — (Political Science). — ISBN 9781932777864
  15. ↑ Jennifer Schrock Organizational Analysis: the Major Players // The Prediction and Control of Organized Crime: The Experience of Post-Soviet Ukraine. — Routledge, 2017. — (Social Science). — ISBN 9781351303187
  16. ↑ Phil Williams Organized Crime in the Russian Federation and the CIS // Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003. — 3th. — London and New York: Europa Publications. — P. 53. — ISBN 1-85743-137-5
  17. ↑ O. Havrylyshyn International Comparisons of Corruption Levels // The Political Economy of Independent Ukraine: Slow Starts, False Starts, and a Last Chance?. — Palgrave Macmillan. — P. 255—256. — (Political Science). — ISBN 978-1-137-57689-7 — doi:10.1057/978-1-137-57690-3
  18. ↑ P. Heyse, R. Mahieu, C. Timmerman 4. The Migration of Russian and Ukrainian Women in Belgium // New Dynamics in Female Migration and Integration. — Routledge, 2015. — (Social Science). — ISBN 9781134623723
  19. ↑ W. Miller, A. Grodeland, T. Koshechkina Willing Givers? // A Culture of Corruption? Coping with Government in Post-Communist Europe. — Central European University Press, 2001. — P. 165. — ISBN 963 9116 99 8
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 «Corruption, Democracy, and Investment in Ukraine» (PDF) (անգլերեն). Atlantic Council[en]. 2007-10. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 «Press release» (անգլերեն). 10th International Anti-Corruption Conference. 2001. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  22. ↑ «Top- 100 biggest bribes in Ukraine» (անգլերեն). UNIAN. 2009 թ․ հոկտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 «Global Corruption Report 2008» (անգլերեն). Transparency International. էջեր Chapter 7.4, p. 280. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  24. ↑ «Under Yanukovych, Ukraine slides deeper in ranks of corrupt nations» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ դեկտեմբերի 1. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  25. ↑ «CORRUPTION ASSESSMENT: UKRAINE» (PDF) (անգլերեն). USAID. 2006 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  26. ↑ «Shuster Live — How to fight with corruption in Ukraine. Consequences of corruption in an army — 2». UkrainaTV.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  27. ↑ «Corruption Plague» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ հունիսի 25. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին. Поскольку Украина имеет население около 45 миллионов, эта сумма эквивалентна приблизительно 9 $ на человека в среднем в год.
  28. ↑ 28,0 28,1 «Transparency International Global Corruption Barometer: Ukraine has become more corrupt over the last two years» (անգլերեն). Український тиждень[uk]. 2013 թ․ հուլիսի 9. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 12-ին.
  29. ↑ «Fighting Corruption In Ukraine: Ukrainian Style» (PDF) (անգլերեն) — Киевский институт проблем управления имени Горшенина[uk]. 2011 թ․ հուլիսի 3. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 12-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 «National Integrity System Assessment, Ukraine 2011» (PDF) (անգլերեն). TORO Creative Union — Transparency International Contact in Ukraine. pdf. էջեր page 36. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 12-ին. {{cite web}}: |pages= has extra text (օգնություն)
  31. ↑ Corruption in the UK: Overview & Policy Recommendations. — Transparency International UK, June 2011. — P. summary page 2. — ISBN 978-0-9566194-4-0 «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  32. ↑ Global Corruption Barometer 2009 Report. — Transparency International, June 2, 2009. — ISBN 978-3-935711-28-9 pdf Abs1:22, 32, 33
  33. ↑ «Страшні відомості принесли соціологічні дослідження СГ Рейтинг» (ուկրաիներեն). Чинність закону. 2016 թ․ նոյեմբերի 21. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  34. ↑ Andrew Wilson Virtual Politics — Faking Democracy in the Post-Soviet World. — Yale University Press, 2005. — ISBN 0-300-09545-7
  35. ↑ Taras Kuzio (2012 թ․ նոյեմբերի 29). «Ukrainian Political Technologists and Seven Election Myths» (անգլերեն). Jamestown Foundation. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  36. ↑ Supreme Court of Ukraine decision regarding the annulment of November 21 vote. Full text in Ukrainian and Summary in English.
  37. ↑ Paul D'Anieri, M. E. Sharpe Understanding Ukrainian Politics: Power, Politics, And Institutional Design. — 2006. — P. 63. — ISBN 978-0-7656-1811-5
  38. ↑ «Committee of Electors of Ukraine registers no major violations at elections to Ternopil regional council» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2009 թ․ մարտի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  39. ↑ «EU endorses Ukraine election result» (անգլերեն). EUobserver. 2010 թ․ փետրվարի 8. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  40. ↑ «International observers say Ukrainian election was free and fair» (անգլերեն). The Washington Post. 2010 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  41. ↑ «European Parliament president greets Ukraine on conducting free and fair presidential election» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  42. ↑ «Opposition pushes for immediate meeting with Yanukovych» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  43. ↑ «BYT: International observers were physically unable to record mass irregularities in run-off vote» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ փետրվարի 11. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  44. ↑ «Yanukovych sure Tymoshenko will try to rig results of presidential election» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 17. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  45. ↑ «Tymoshenko says she will prevent Yanukovych from rigging presidential election» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 17. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  46. ↑ «President's office ex-official blows Yushchenko-Yanukovych secret deal» (անգլերեն). ZIK[uk]. 2010 թ․ փետրվարի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  47. ↑ Taras Kuzio (2010 թ․ փետրվարի 8). «Yushchenko and Yanukovych Forge an Electoral Alliance» (անգլերեն). Kyiv Post. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  48. ↑ «Yanukovych's Party Looks To Victory Amid Claims Of Election Fraud» (անգլերեն). Radio Free Europe/Radio Liberty. 2010 թ․ նոյեմբերի 1. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  49. ↑ «ПР отримала мерів майже в половині областей» (ուկրաիներեն). Українська служба BBC[uk]. 2010 թ․ նոյեմբերի 8. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  50. ↑ «У Криму комуністи і партія «Союз» вимагають перерахунку голосів» (ուկրաիներեն). Дзеркало тижня. 2010 թ․ նոյեմբերի 3. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.(չաշխատող հղում)
  51. ↑ «Westerners, local observers rip Oct. 31 elections as undemocratic» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ նոյեմբերի 5. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  52. ↑ M. Emerson Economic governance // The Prospect of Deep Free Trade Between the European Union and Ukraine. — Brussels: Centre for European Policy Studies, 2006. — P. 99. — 238 p. — (Political Science). — ISBN 92-9079-623-5
  53. ↑ «Poll: Less than 5% Ukrainians believe presidential election will be fair» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  54. ↑ «Poll: Most Ukrainians not planning to sell their votes in presidential election» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  55. ↑ «Survey Shows Every Fifth Ukrainian Ready To Sell Vote» (անգլերեն). Radio Free Europe/Radio Liberty. 2010 թ․ հոկտեմբերի 22. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  56. ↑ J. Kunicová Corruption while seeking office // International Handbook on the Economics of Corruption / S. Rose-Ackerman. — Edward Elgar, 2006. — P. 155. — ISBN 978 1 84542 242 4
  57. ↑ «Heads of two towns in Khmelnytsky, Ternopil regions charged with bribery» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2009 թ․ ապրիլի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  58. ↑ «Regions Party declares current government corrupt» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ հունվարի 10. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  59. ↑ «Jet Airways signs codeshare agreement with Korean Air» (անգլերեն). The Financial. 2010 թ․ հունվարի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  60. ↑ «"I'm the only politician without land ownership in Crimea," says Yulia Tymoshenko» (անգլերեն). ZIK[uk]. 2010 թ․ հունվարի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  61. ↑ «Court dismisses Yanukovych's suit against Tymoshenko concerning unsanctioned election funds» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 31. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  62. ↑ «Tymoshenko accuses Chernovetsky of corrupt use of funds of Kyiv residents» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2008 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  63. ↑ «Tymoshenko blames Firtash and Presidential Secretariat for hryvnia's collapse» (անգլերեն). UNIAN. 2008 թ․ դեկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  64. ↑ «Presidential secretariat says about misuse of funds from sale of government domestic loan bonds for Euro 2012» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2009 թ․ նոյեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  65. ↑ «Lutsenko accuses Yanukovych of giving false data in his income declaration» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2009 թ․ դեկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  66. ↑ «Tymoshenko proposes creating independent anti-corruption bureaus in Ukraine» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 8. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  67. ↑ «Lutsenko removed Yushchenko's portrait from his office» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  68. ↑ «Yuschenko accuses Tymoshenko of corruption» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  69. ↑ «Yushchenko calls nation's law-enforcement chiefs mediocre and corrupt» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  70. ↑ «Yushchenko: Open list of candidates for parliamentary elections a condition for eradicating corruption» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 12. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  71. ↑ «Yatseniuk submits draft law on state committee for fighting corruption» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 16. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  72. ↑ «Parliamentary majority responsible for failures in fight against corruption, says president» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2009 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  73. ↑ «Turchynov: Batkivschyna knew why Zabzaliuk left faction» (անգլերեն). Kyiv Post. 2012 թ․ փետրվարի 8. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  74. ↑ Сергый Головньов (2012 թ․ փետրվարի 24). «Навіщо йдуть в мери?» (ուկրաիներեն). Українська правда. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  75. ↑ «Prosecutors suspect ex-mayor of Cherkasy Odarych of causing UAH 600,000 loss to city budget» (անգլերեն). Interfax-Ukraine. 2013 թ․ հունիսի 10. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 8-ին.
  76. ↑ 76,0 76,1 76,2 76,3 de Albuquerque A., Hedenskog J. 8. Accountability // Ukraine. A Defence Sector Reform Assessment. — FOI, 2015. — P. 30.
  77. ↑ 77,0 77,1 Oliker O. et alii Reforming the Security Sector - Overall Architecture // Security Sector Reform in Ukraine. — RAND Corporation. — P. 5. — ISBN 978-0-8330-9597-8
  78. ↑ J. Bugajski, S. Pifer, K. Smith, C. Wallander Ukraine's Shortcomings and Setbacks // Ukraine. A Net Assessment of 16 Years of Independence. — CSIS, 2008. — P. 14. — (History). — ISBN 978-0-89206-527-1
  79. ↑ 79,0 79,1 «Jackpot» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  80. ↑ «Moskal: 'Rotten to the core'» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  81. ↑ «Yanukovych notes political pressure on Ukraine's judicial system» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  82. ↑ «Tymoshenko: Yanukovych entourage aims at recognizing legitimacy of coalition before president's trip to U.S.» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ մարտի 29. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  83. ↑ Åslund and Dąbrowski, 2007, էջ 149
  84. ↑ Karatnycky, Motyl and Schnetzer, 2001, էջ 400
  85. ↑ 85,0 85,1 «In Ukraine, scales of justice often imbalanced» (անգլերեն). Kyiv Post. 2012 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  86. ↑ «Battle looming over new law on judiciary and judge status» (անգլերեն). Kyiv Post. 2010 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  87. ↑ «A top prosecutor, accused of corruption and incompetence, forced out in political struggle» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ դեկտեմբերի 18. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  88. ↑ Drzeniek Hanouz and Geiger, 2008, էջ 50
  89. ↑ Анастасія Симуха, Тарас Шепель (2014 թ․ օգոստոսի 21). «Злочинна організація суддів» (ուկրաիներեն). Українська правда. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  90. ↑ «Kyiv district court judge arrested while taking bribe» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ փետրվարի 8. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  91. ↑ «Ex-judge Zvarych sentenced to ten years in prison» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  92. ↑ «Gang-raped, strangled and set alight, brave Oksana loses her fight» (անգլերեն). The Age. 2012 թ․ մարտի 30. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  93. ↑ «Ukrainian Woman's Rape Stirs Public 'Vendetta': Leonid Bershidsky» (անգլերեն). Bloomberg. 2012 թ․ մարտի 22. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  94. ↑ «Unruly Untouchables» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ հուլիսի 14. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  95. ↑ «Charges dismissed against driver who killed pedestrian» (անգլերեն). Kyiv Post. 2011 թ․ դեկտեմբերի 1. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
  96. ↑ «One third of students have encountered cases of corruption in higher educational institutions» (անգլերեն). Международный фонд «Возрождение»[uk]. 2011 թ․ ապրիլի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  97. ↑ «Cheating nation» (անգլերեն). Kyiv Post. 2009 թ․ նոյեմբերի 19. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  98. ↑ Bazaluk O. The population's low education level // Corruption in Ukraine: Rulers’ Mentality and the Destiny of the Nation, Geophilosophy of Ukraine. — Cambridge Scholars Publishing, 2016. — P. xi. — 250 p. — (Political Science). — ISBN 978-1-4438-9689-4
  99. ↑ «Ukraine adopts new anti-corruption bill» (անգլերեն). Press TV. 2011 թ․ մարտի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  100. ↑ Rob Young (2011 թ․ մարտի 7). «Bribes and bureaucrats: Doing business in Ukraine» (անգլերեն). BBC News. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.
  101. ↑ «N. Korolevskaya: Ukraine Needs a Single Anti-Corruption Project» (անգլերեն). Фонд «Эффективное управление»[uk]. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 25-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլերեն լեզվով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսերեն լեզվով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Новак Б. В. Взятка и откат. — СПб.: Издательский дом «Питер», 2013. — ISBN 9785911809416

Ուկրաիներեն լեզվով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Дрьомов С. В. Корупція в Україні: причини поширення та механізми протидії. Зелена книга державної політики: монографія. — Կաղապար:К.: Видавничий центр НУБіП України, 2011.
  • Жданов І. Корупція в Україні: спроба аналізу. — Львів: Часопис «Ї», 2002.
  • Журавський В. С., Михальченко М. І., Михальченко О. М. Корупція в Україні — не політика. — Фенікс, 2007.
  • Зеленецький В., Кальман О. Корупція в Україні та організаційно-правові основи боротьби з нею. — Право України, 2001. — № 4. — С. 13—17.
  • Камлик М. І., Невмержицький Є. В. Корупція в Україні. — Կաղապար:К.: Знання, КОО, 1998.
  • Костенко О. М. Корупція кризового типу: поняття і шляхи протидії. — Боротьба з організованою злочинністю і корупцією (теорія і практика), 2008. — № 18. — С. 136—141.
  • Мельник М. І. Кримінологічні та кримінально-правові проблеми протидії корупції. — Կաղապար:К.: Дисертація на здобуття наукового ступеня доктора юридичних наук, 2002. — С. 233.
  • Михальченко М. І., Михальченко О. М., Невмержицький Є. В. Корупція в Україні: політико-філософський аналіз. — ІПіЕНД ім І. Ф. Кураса НАН України, 2010.
  • Національне дослідження стану корупції у сфері регуляторної політики: отримання документів дозвільного характеру на будівництво та операції з землею. Звіт за результатами соціологічного дослідження. — Կաղապար:К.: [б. в.], 2008.
  • Невмержицький Є. В. Корупція в Україні: причини, наслідки, механізми протидії. — КНТ, 2008.
  • Серьогін С. С. Механізми попередження та протидії корупції в органах публічної влади. — Хмельницький: Університетські наукові записки, 2009. — № 4. — С. 284—289.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կոռուպցիան_Ուկրաինայում&oldid=9793885» էջից