John Bell (chirurg)

John Bell (Edinburgh, 12 mei 1763 – 15 april 1820) was een Schots anatoom en chirurg. Hij wordt beschouwd als een van de vaders van de chirurgische anatomie en van de chirurgie van hart- en vaatstelsel.

Levensloop

John Bell was een van de vier zoons van de dominee William Bell (1704-1779) en van Margaret Morris. Het was een moeilijke bevalling, met chirurgische ingreep, en de ouders zagen hierin een teken dat ze hun zoon moesten aanmoedigen om in de geneeskunde zijn roeping te vinden 'in dienst van de mensheid'.

In 1779 studeerde hij af als arts in Edinburgh. Als 'grand tour' op het continent reisde hij doorheen Rusland en Noord-Europa. Na zijn terugkeer liep hij stage bij de chirurg Alexander Wood en werd hij fellow of the College of surgeons in Edinburgh.

In 1786 begon hij met het geven van lezingen over chirurgie en vrouwengeneeskunde. Hij bracht hiervoor belangstellenden bijeen in zijn eigen woning, die hij ingericht had in functie van de anatomische verzameling die hij had aangelegd.

Van 1787 tot 1800 voerde hij zeer talrijke chirurgische ingrepen uit. Hij werd toen verwikkeld in een grote ruzie met de chirurg James Gregory (1753-1821). Het conflict escaleerde en Gregory slaagde erin Bell te doen ontslaan in de Edinburghse Royal Infirmary.

Bell verhuisde toen naar Londen en nam zijn anatomische collectie mee. In 1805 trouwde hij met de dochter van een Edinburgse arts. Het huwelijk bleef kinderloos.

In 1816 verhuisde hij naar Italië en verzorgde er vooral landgenoten die naar dit land waren uitgeweken. Hij overleed in Rome en werd er begraven.

Controverses

Bell was vaak in disputen gewikkeld met collega's. De oorzaak lag vooral in zijn veroordeling van zinloze pijn die patiënten moesten ondergaan. Hij was geschokt door de incompetentie van sommige chirurgen, onder meer van de scheepsdokters.

Zijn eerste publieke rel was met Alexander Monro II, aan wie hij verweet demonstraties van chirurgie enkel op lijken uit te voeren, zonder ervaring te hebben met levende patiënten.

De controverse met de invloedrijke James Gregory, bestuurder van de Royal Infirmary in Edinburgh, ging over de praktische kijk van Bell op anatomie en pathologie. Het conflict escaleerde en Gregory publiceerde pamfletten tegen Bell onder de schuilnaam 'Dawplucker'.

In 1809 kwam Bell in conflict met de chirurg John Thomson, aan wie hij verweet incompetent te zijn, onder meer bij het steensnijden, en nalatig te zijn en patiënten over te laten aan zijn assistent, die nog incompetenter was. Thomson moest ontslag nemen.

Publicaties

Bell publiceerde heel wat werken gewijd aan geneeskunde en chirurgie. Hij werd hierin bijgestaan door dokter Charles Bell, zijn jongere broer. Veel illustraties die in die werken voorkwamen, waren van zijn hand. Te vermelden zijn:

• Discourses on the nature and cure of wounds, 1793-1795.
• Engravings explaining the anatomy of the bones, muscles and joints, 1794.
• Anatomy of the human body, 2 volumes, 1797 en 2de uitgave in 1804.
• Memorial concerning the present state of military and naval surgery, 1800
• The principles of surgery, 3 volumes, 1801-1808.
• Letters on professional character and manners, 1810.

Na zijn dood publiceerde zijn weduwe de geschriften die hij aan Italië had gewijd:

• Observations on Italy, 1825.
• Observations on Italy, 2de druk, vermeerderd met aanvullende hoofdstukken over Napels, 1835.

Literatuur

• DEZOBRY & BACHELET, John Bell, in: Dictionnaire de biographie, t.1, Ch.Delagrave, 1876.
• Georges Thomas BETTANY, Bell John (1763-1820), in:Dictionary of National Biography 4, London, 1885.
• M. H. KAUFMAN, John Bell, the father of surgical anatomy, in: Journal of medical biography, 2005.
• Bert GEVAERT, Het geneeskundig werk van John Bell, in: Montanus Tijdingen 2015.
• K. Grudzien BASTON, Bell, John (1763–1820), in: Oxford Dictionary of National Biography (online ed.), Oxford University Press, 2013.