Smiljan
| Smiljan | |
|---|---|
Köy | |
 Smiljan'daki Nikola Tesla Anıt Kompleksi'nde Nikola Tesla'nın heykeli | |
  Smiljan Smiljan'ın Hırvatistan'daki konumu | |
Koordinatlar: 44°34′K 15°19′D / 44.567°K 15.317°D | |
| Vilayet | Lika-Senj |
| Şehir | Gospić |
| Nüfus (2011)[1] | |
| • Toplam | 418 |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (Orta Avrupa Saati) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (Orta Avrupa Yaz Saati) |
| Posta kodu | 53211 Smiljan |
| Alan kodu | +053 |
Smiljan, Hırvatistan'ın Batı Lika dağlık bölgesinde bir köydür. Gospić'in 6 km kuzeybatısında yer almakta ve Zagreb-Split otoyolundan on beş kilometre uzaklıktadır. Smiljan mucit, mühendis ve bilim insanı Nikola Tesla'nın doğum yeri olarak tanınmaktadır. Nüfusü 2011'de 418'di.[1]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Smiljan yerleşimi Velebit-Lika ovasının orta kısmında, Krčmar tepesinin eteğindeki alanın batı kısmında yer almaktadır. On sekiz dağınık mezradan oluşur (Baćinac, Bogdanić, Čovini, Debelo Brdo, Dražica, Kolakovica, Kovačevići, Ljutača, Milkovića Varoš, Miljača, Miškulin Brdo, Podkrčmar, Rasovača, Rosulje, Smiljan, Smiljansko Polje, Vaganac).
Çevrede Bogdanić, Smiljan ve Krčmar kaleleri, tarih öncesi mezarlar, St. Anastasia, St. Mark ve St. Vitus kiliseleri bulunmaktadır. Köy adını Vekavac tepesinde bulunan Smiljan kalesinden almıştır.[2]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Smiljan topraklarındaki en eski yerleşim izleri Orta ve Geç Tunç Çağı'na dayanmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Miljac tepesi bir zamanlar nekropol olarak yer almıştır ve köyde lapodian kültürünün çok sayıda kalıntısı bulunmuştur.[3]
Smiljan isminin kökeni tam olarak belli değildir. Genellikle Helichrysum bitkisinin adı olan smiljeden türetildiğine inanılmaktadır. Ancak Hırvat dilbilimci Petar Šimunović Smiljan isminin kökeninde bir lakap olduğuna inanıyordu. Başka bir hipotez miljaya odaklanır, Hırvatça mil anlamına gelir, böylece yakındaki bir tüccar yolu olan Miljača tepesi ile bir bağlantı olduğunu göstermektedir.[4]
Smiljan bölgesi 1527-1686 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu tarafından kontrol edilmiş; daha sonra bu bölgedeki Osmanlı hakimiyeti, Jerko Rukavina ve Dujam Kovačević tarafından sona erdirilmiştir. O zamana kadar Osmanlı ağaları, Rizvan ve Zenković'in Gospić yakınlarındaki Novi'den Smiljan, Bužim ve Trnovac'a kadar mülkleri vardı.[2]
Osmanlıların Lika'daki yenilgisinden sonra, Bunyevatsların çoğu 1683-87 yılları arasında Smiljan da dahil olmak üzere Lika'ya göç etti.[5][6] 1700'de kilise Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları sırasında köye yerleşmiş 17 Sırp Ortodoks aileyi kaydetti.[7] Lika ve Krbava'daki köyler ve mezralar, etnisite ile uyumlu dini itiraflara göre ayrıldı; Smiljan'daki etnik Sırp Ortodokslar o sırada Selište, Ljutača ve Bogdanić mezralarında yaşıyordu.[8]
1708'de Katolik kilisesi Our Lady of Mount Carmel kurulmuştur. Immaculate Conception of the Virgin Mary isminde küçük bir şapel vardır. Sırp Ortodoks Kilisesi St. Peter ave Paul 1765 yılında inşa edilmiştir; şimdi Gospić'te bir cemaat dalıdır. Our Lady of Mount Carmel isimli kilisenin restarasyonuna 1860 yılında başlandı ve 1864'te bitirildi. 1830'da küçük bir okul kuruldu.[2]
Bilim insanı Nikola Tesla'nın doğduğu ev ve babasının bir rahip olarak hizmet ettiği Sırp Ortodoks kilisesi, 1941'de II. Dünya Savaşı sırasında faşist Ustaşa hareketi tarafından yıkıldı. Aynı dönemde, Ustaşa ayrıca Smiljan'da 5.000 mahkûmun olduğu bir toplama kampı kurdu. Bu kamp, Gospić kasabası etrafında bulunan geniş bir Ustaşa toplama kampları ağının bir parçasıydı.[9]
Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Smiljan köyü (Brušane ve Oštarije ile birlikte) sadece 1713'te Croatian Military Frontier'e dahil edildi (Karlobag şehrinden ayrıldıktan sonra) ve daha sonra Lika ve Krbava'da yapılan 1712/14 nüfus sayımında kaydedildi. 1712/14 sayımında 1.405-1.536 kişi[10][11], 1.153-1.283 kişi arazi sahibi, 117 arazi sahibi olmayan kişi[12] ile birlikte kişi başına ortalama 1.33 acre arazi[13], 120–139 aile arazi sahibi olup, ortalama her ailede 9,6 kişi bulunmaktadır.[14] 103 Roma Katolik, 17 Sırp Ortodoks aile bulunmaktaydı.[15]
Lika ve Krbava'daki en kalabalık ailelerin (aslında kabile) bazıları Smiljan'daydı. Bunların sayıları ve aile reisleri şu şekildedir: Nikola Rukavina Bevandić (56 üye), Dujam Kovačević (50), Ivan Devčić (46), Mijat Lemajić (40), Juriša Pavičić (40), Milanko Pejnović (40), Petar Serdar (40), Ilija Brkljačić (30) ve Anton Tomljenović (30).
1746'da 2.149 kişi yaşamaktaydı[16], 2.144 kişi ve 290 aile arazi sahibi idi.[17]
1830'da 206 evde 1.880 kişi vardı ve bunların Bu kişilerin 1.401'i Roma Katolik, 479'u Ortodoks inancına sahipti. Bazı yerleşimler ayrıldıktan sonra, 1857'de 110 evdeki 1.132 kişinin 535'i Katolik 597'si Ortodoks inancına sahipti. İlerideki ayrılmalarla beraber Dr. Rudolf Horvat'ın aktardığı bilgilere göre 1910'da 50 kişilik mezra nüfusu ile birlikte tüm nüfus 2.286 kişiydi. Bunların 1.698'i Katolik ve 588'i Ortodoks inancına sahipti.[2]
| Sayımlara göre nüfus sayısı[18] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1857 | 1869 | 1880 | 1890 | 1900 | 1910 | 1921 | 1931 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
| 2.090 | 2.365 | 1.973 | 1.222 | 1.283 | 1.162 | 1.127 | 1.068 | 747 | 818 | 835 | 761 | 605 | 555 | 446 | 418 |
Not: 1869 ve 1880'de Rastoka (Gospić) ve Smiljansko Polje köyleri için veriler yer alırken, 1857'de sadece Smiljansko Polje için veri bulunur.
Yakındaki Smiljansko Polje köyünün nüfusu 135 kişidir (2011).[1]
Tesla Anıt Kompleksi[değiştir | kaynağı değiştir]
Elektriğin öncüsü ve mucit Nikola Tesla'nın doğumunun 150. yıl dönümü kutlaması nedeniyle Hırvat yetkililer, restore edilmiş çocukluk evinde bir müze de dahil olmak üzere bir Tesla anıt kompleksi açtılar.[19] Bugün Tesla'nın doğduğu ev, Sırp Ortodoks kilisesi St. Peter ve Paul (1765'te inşa edilmiş) ve çevresi ile birlikte bir anıt kompleksi oluşturmaktadır.[20] Tesla'nın icatlarının çeşitli sergileri ve mucidin hayatının ayrıntılarının gösterildiği bir müze vardır. Yakındaki bir binada kongre salonu da bulunmaktadır. Orijinal anıt kompleksi 1956 yılında inşa edilmiştir.
1992 yılında, Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı sırasında, binaların birçoğu bombardıman sonucunda çıkan yangın nedeniyle ciddi şekilde hasar gördü. Hırvat makamları kompleksi restore ettiler ve 2006 yılında bir törende tekrar açtılar. Hırvatistan ve Sırbistan'ın o zamanki önemli liderleri açılışa katıldı.[21]
Tanınan kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Nikola Tesla (1856–1943) – mucit ve elektrik mühendisi. 1884'te Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.[19]
- Ferdinand Kovačević (1838–1913) – mucit, mühendis ve telgrafın öncüsü.[22]
- Edo Kovačević (1906–1993) – sanatçı, Hırvatistan Bilim ve Sanat Akademisi üyesi ve Vladimir Nazor Ödülü sahibi.[23]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "1. Population by Age and Sex, by Settlements, 2011 Census". Croatian Bureau of Statistics. Aralık 2012. 16 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ a b c d Rudolf Horvat (1941). "Lika i Krbava: Povijesne Slike, Crtice i Bilješke" (PDF). Mala Knjižnica Matice Hrvatske (Hırvatça). Zagreb: Matica Hrvatska. ss. 73-74. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ "Arheološka nalazišta". Croatian Encyclopedia (Hırvatça). Zagreb: Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 2008. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ Grahovac-Pražić, Vesna; Vrcić-Mataija, Sanja (2010). "Ojkonimi gospićkog područja" (PDF). Folia onomastica Croatica (Hırvatça), 19. ss. 81-96. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ "Bunjevci". Croatian Encyclopedia (Hırvatça). Zagreb: Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 2008. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2016.
- ^ Šarić 2009, s. 350.
- ^ Sinđel Dimitrije Dušan Balać (1943). Istorijska prava srpskog naroda na krajeve: Dalmaciju, Krbavu, Liku, Gorski Kotar, Žemberak, Kordun, Baniju i Slavoniju. Srpski narodni savez. ss. 18-19. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ Šarić 2009, s. 363.
- ^ Dulić, Tomislav (2005). Utopias of Nation: Local Mass Killing in Bosnia and Herzegovina, 1941–42. Uppsala, Sweden: Uppsala University Library. s. 157. ISBN 978-9-1554-6302-1.
- ^ Roksandić 2003, s. 76.
- ^ Šarić 2009, s. 375.
- ^ Šarić 2009, s. 376.
- ^ Roksandić 2003, s. 113.
- ^ Roksandić 2003, ss. 107, 111.
- ^ Šarić 2009, ss. 362–363.
- ^ Roksandić 2003, s. 105.
- ^ Roksandić 2003, s. 111.
- ^ "Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001" (Hırvatça). 6 Temmuz 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ a b "Electrical pioneer Tesla honoured". BBC News. 10 Temmuz 2006. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ "Lika napokon otkrila Teslu" [Lika finally discovers Tesla]. Jutarnji list (Hırvatça). 8 Temmuz 2006. 22 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2011.
- ^ "150. obljetnica rođenja Nikole Tesle" [150th anniversary of the birth of Nikola Tesla] (Hırvatça). Office of the President of Croatia. HINA. 10 Temmuz 2006. 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ "Kovačević, Ferdinand". Croatian Encyclopedia (Hırvatça). Zagreb: Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 2008. 14 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
- ^ "Kovačević, Edo". Croatian Encyclopedia (Hırvatça). Zagreb: Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 2008. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
