Jump to content

File:Tropenmuseum Royal Tropical Institute Objectnumber 10019005 Immigrantenhuizen en een loods op pla.jpg

Page contents not supported in other languages.
This is a file from the Wikimedia Commons
From Wikipedia, the free encyclopedia

Summary

Description
Nederlands: Repronegatief. Zicht op plantage Morgenstond, volksnaam "bekri" - Bekker op de linkeroever bij het afvaren van de Suriname-rivier.

Volgorde in het afvaren: Combé - Rainville — Elisabethshof — Mon Plaisir — Uit en Thuis — Twee Kinderen — Geyersvlijt — Johanneshoop — Land van Susannaasdaal — Morgenstond — Clevia — Leonsberg

Rechtdoor de plantagewoning. Links het gietijzeren regenwaterreservoir. De woning werd gebouwd ca. 1860 door Jacob Isaac Spiering, waarschijnlijk op de bestaande funderingen van een voorgaand huis. Het huis had een ingebouwde galerij aan de voorzijde, zoals deze bij Frederiksdorp nog bestaat. Een uitgebreide beschrijving van huis en plantage is te vinden bij Koenraadt (bronnen 3).

De gronden ten noorden van Paramaribo langs de weg naar de redoute Purmerend, waren in 1787-88 uitgegeven als kleine kostgronden om de voedselbevoorrading van de stad te verzekeren. Tijdens de engelse blokkade van 1780-84 was nl. bij tijd en wijle een behoorlijk voedseltekort ontstaan. De gronden mochten daarom slechts worden gebruikt voor "de aanqueeking van vee en voortplanting van kost, groenten, of eetwaaren". Met opzet waren de kavels klein gehouden, zodat ze niet zouden worden gebruikt als reguliere plantages. De grootte per kavel was 50 akkers (20 ha.). Maar al vanaf den beginne hadden slimme jongens een aantal naast elkaar gelegen kavels verworven, en maakten er toch productieplantages van.

Plantage Morgenstond werd gevormd door samenvoeging van 6 stuks naast elkaar gelegen kavels, uitgegeven onder de nummers 26 t/m 34. In 1793 waren 26 en 27 eigendom van P. S. Stoelman, en no's 28-34 in het bezit van mr. F. E. Becker. Over Becker's kostgronden wordt in 1793 vermeld: (bron: Koenraadt, volgens hem uit de almanak 1793):

".......De Grond van den Heer Mr.Francois Ewoud Becker, aan Combé, draagt de kenmerken van de Landbouwkunde en yver van den Eigenaar om alle in- en uitheemse gewassen ten nutte dezer Colonie aantekweken en men ziet daar in volle stand opwassen de Persiaanse Catoen, de Sago, Jaka, Manga, Otaheffe Brood,Muscat, Nagel en Caneel Boomen......"

mr. Francois Ewoud Becker (1735 - 1795) arriveerde in 1757 in Suriname als protegé van zijn oom, kapitein Jacob Hendrik Carel Spiering. Hij heeft in Suriname een succesvolle ambtelijke carriere opgebouwd. In 1775 werd hij boekhouder-generaal. In 1793 staat hij genoemd als Raad van Politie, Heemraad van de Boven-Cottica en Perica, commissaris van het etablissement Voorzorg aan de Saramacca, en commissaris der Publieke Venduen.

Ook privé ging het hem voor de wind. In 1772 was hij reeds eigenaar van twee luxe woonhuizen aan de "oranje tuyn" (het huidige kerkplein). In 1793 was hij eigenaar van de plantages Nieuw Altona en Poelwijk aan de Perica-rivier, en eigenaar van bovengenoemde kostgronden. Verder was hij toen administrateur van nog 19 andere plantages.

Omstreeks die tijd kocht Becker de gronden van Stoelman op, en legde een reguliere koffie-plantage aan. Hij noemde deze "de Morgenstond". In de volksmond is de naam "Bekkrie" (Becker) blijven bestaan. Tot ca. 1860 werd koffie geteeld, daarna stapte men over op cacao. De slavenmacht groeide aan tot ca. 120 mensen. Becker was ongetwijfeld de bouwheer van de eerste plantagewoning, gebouwd omstreeks 1790.

Becker stierf in 1795 als een vermogend man. Hij was ongehuwd en liet zijn vermogen na aan de neven en nichten Becker en Spiering, met het beding dat de plantages niet mochten worden verkocht.

In 1842 vermeldt de almanak een slavenmacht van 148 mensen. Het hoofdproduct was toen koffie. 17 jaar later, in 1859 was het aantal slaven aanzienlijk gedaald, en resteerden er nog slechts 35, die samen met 4 vrije arbeiders het land bewerkten. De plantage was toen omgevormd tot een cacaoplantage.

1863 - emancipatie Ten tijde van de emancipatie telde de plantage nog slechts 3 slaven, feitelijk waren de werkzaamheden geleidelijk overgenomen door vrije arbeiders. Groot was het bedrijf in die tijd niet, misschien werkten er 20 mensen. In de periode 1890 - 1927 kwam er echter versterking. In totaal werden 150 brits-indische contractanten aangeworven, en 178 javanen. De gezagvoerders in die tijd waren: 1890 - 1895 J. Spiering 1898 - 1900 J. F. Spiering 1908 - 1918 S. H. Gonggrijp (beheerder) 1918 - Jacques F. Spiering & S. H. Gonggrijp 1919 - 1927 S. H. Gonggrijp, beheerder van de Morgenstond 1857 - 1888 - mr. Jacob Isaac Spiering (1812 - 1898) Spiering was in 1837 reeds directeur en deels eigenaar. In 1857 kocht hij de overige delen van de boedel, en werd aldus de enige eigenaar. Hij verwierf bovendien een groot areaal erbij, dat loopt vanaf de achtergrens der plantage tot aan de zeekust. Het plantageareaal bedroeg toen 1000 akkers. Ook de naastgelegen plantage Susannasdaal werd aangekocht. De huidige directeurs-woning schijnt door Jacob te zijn gebouwd op de funderingen van het oude huis. Als dat waar is, dan is het nieuwe huis ongetwijfeld een soort echo van het oudere huis. Jacob vormde de plantage om tot een cacaoplantage, en liet een betegelde droogvloer aanleggen met daaromheen in L-vorm 2 grote droogloodsen, waarvan één met een heteluchtoven en een bakstenen kanalenstelsel onder de droogvloer. De loodsen zijn gesloopt in de jaren 1935-47. Spiering bewoonde het huis gravenstraat 8, en later het mooie huis Oranjestraat no. 15 in Paramaribo.

1888 - 1897 - de kinderen van J. I. Spiering Dit waren de vijf kinderen van Jacob Isaac Spiering en Sara Maria Lobato, weduwe A.A. Rens. Spiering en Lobato leefden in concubinaat, en de kinderen hebben later hun naam officieel gewijzigd tot Spiering. Jacob Isaac Spiering bleef beheerder van de plantage.

1898 - 1952 - nv. cultuuronderneming "de Morgenstond" Het familiebezit werd omgezet in een naamloze vennootschap, maar de familie Spiering voerde nog lange tijd het beheer, en bezat alle aandelen. In 1918 werd het in 1857 verworven "Susannasdaal" weer afgestoten.

1953 - 1980 - nv. cultuuronderneming "de Morgenstond" Het volledige aandelenpakket werd verkocht aan J. W. G. Koenraadt. Vanaf 1953 tot 1974 werd de plantage beheerd door de familie Koenraadt. De plantage produceerde in die tijd citrus.

1980 - einde landbouwbedrijf Vanaf ca. 1982 werden de plantagegronden verkaveld tbv. woningbouw. De stadswijk "Morgenstond" begon te ontstaan. Qua prijs (Nf 35,-/m2) gokte men duidelijk op de beter gesitueerden van het land. De verkoop van de percelen verliep voorspoedig, maar het heeft vrij lang geduurd eer de bebouwing ervan op gang kwam. Blijkbaar waren veel gronden uit speculatieve overwegingen gekocht. Thans (2003) zijn nog steeds grote gedeelten onbebouwd. De resterende bedrijfsbebouwing was inmiddels gesloopt, alleen het plantagehuis heeft men behouden. De restanten van de plantage werden in 1980 uitgebreid in beeld gebracht door ir. Jan Koenraadt, in het kader van diens afstudeerscriptie als ingenieur aan de Technische Hogeschool Delft.

1999 - restauratie plantagewoning De woning was in het bezit gekomen van Henk Goedschalk, directeur van de Centrale Bank van Suriname. De woning werd gerestaureerd en gemoderniseerd onder leiding van de architect Carel van Hest, met toevoeging van zwembad en diverse bijgebouwen. Goedschalk is er echter nooit gaan wonen. Thans (2003) heeft het huis weer onderhoud nodig.

In de nacht van 29 op 30 december 2004 werd het pand door brand verwoest. Uit De Ware Tijd van 30 december : "Het monumentale plantagehuis De Morgenstond aan de Anton Dragtenweg is gisteravond in vlammen opgegaan. Het huis staat op naam van Jamila's Fashion, die eigendom is van de gewezen president van de Centrale Bank van Suriname, drs. Henk Goedschalk. Goedschalk is momenteel uitlandig. De directeur van Jamila's Fashion. Loes Dias-Goedschalk, zei van een familielid over de brand te hebben vernomen. Het huis was onbewoond. Politieagent Ricardo Karijonadie zei desgevraagd dat de technische Opsporings- en Herkenningsdienst van de politie de oorzaak van de brand verder zal onderzoeken. De wachthoudende overbuurman Moenmain hield samen met een security bedrijf een oogje in het zeil. Om een uur of half negen hoorde hij het alarm en toen hij naar buiten keek, zag hij rook en vlammen van de achterkant van het bedrijf komen. Het security bedrijf was al ter plekke. Ze konden niets doen aan de brand, omdat de toegangspoort tot het pand gesloten bleek. De brandweer was een half uur na melding ter plekke."

. Immigrantenhuizen en een loods op plantage Morgenstond
Date between 1904 and 1940
date QS:P,+1950-00-00T00:00:00Z/7,P1319,+1904-00-00T00:00:00Z/9,P1326,+1940-00-00T00:00:00Z/9
Source
institution QS:P195,Q1131589
Collectie Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen
Author
Augusta Curiel  (1873–1937)  wikidata:Q2355790
 
Augusta Curiel
Alternative names
Augusta Cornelia Paulina Curiel
Description Surinamese photographer
Date of birth/death 13 December 1873 Edit this at Wikidata 22 November 1937 / 1937 Edit this at Wikidata
Location of birth/death Paramaribo Edit this at Wikidata Paramaribo Edit this at Wikidata
Work location
Authority file
creator QS:P170,Q2355790

Licensing

w:en:Creative Commons
attribution share alike
This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.
You are free:
  • to share – to copy, distribute and transmit the work
  • to remix – to adapt the work
Under the following conditions:
  • attribution – You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
  • share alike – If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same or compatible license as the original.

Captions

Add a one-line explanation of what this file represents

Items portrayed in this file

depicts

image/jpeg

File history

Click on a date/time to view the file as it appeared at that time.

Date/TimeThumbnailDimensionsUserComment
current18:36, 9 September 2009Thumbnail for version as of 18:36, 9 September 2009700 × 480 (63 KB)KITbot== {{int:filedesc}} == {{Information |description={{nl|1=Repronegatief. Zicht op plantage Morgenstond, volksnaam "bekri" - Bekker op de linkeroever bij het afvaren van de Suriname-rivier. Volgorde in het afvaren: Combé - Rainville — Elisabethshof — M
No pages on the English Wikipedia use this file (pages on other projects are not listed).

Global file usage

The following other wikis use this file:

Metadata