Istorio honen protagonista Diego Lazkano da. Diego, 80.hamarkadan Soto eta Zeberiorekin batera komando batean zegoen eta haien artean lagun minak ziren. Diegorentzat dena aldatzen da torturapean bere lagunak zalatzen dituenean. Gurdia Zibilek Diegoren lagunak atxilotu eta torturatzen dituzte. Soto eta Zeberiok jasotako tortura hain bortitza izan zen, non Guardia Zibilek biak akatzea erabakitzen duten, beste erremediorik ez zegoelako. Momentu horretatik aurrera Diegok Soto eta Zeberioren presentzia sentituko du nahiz eta haiek mediterraneotik urbil lurperatuta egon. Presentzia honek Diegoren bizitza baldintzatzen du eta gogoetak eragiten dizkio.

Diego eta Gloriaren arteko harremana kontatzen da eta 80ko hamarkada urrun egon arren Diegoren buruan Soto eta Zeberio oso bizirik daude. Diegok oso bizitza lasaia darama, itzultzailea da eta Gloriarekin arteaz eta bizitzaz hitz egitea gustuko du.

Autorea

Harkaitz Cano euskal idazlea da, Lasarten jaio zen, Gipuzkoan 1975eko abuztuaren 4 ean urtean. Zuzenbidea ikasi zuen, eta literaturan mota guztietako lanak idatzi ditu; eleberriak, ipuinak, haur literatura... Badirudi New York hiria bisitatu zuenetik nolabaiteko maitasuna duela hiri horrekiko. Hiri hori sarritan agertzen baita bere liburuetan. 1972. urtean imagina ezazu Euskadi, 1993an Donostia hiria eta 1998 ignacio aldekoa sariak irabazi zituen. Gainera, Euskadi saria bi aldiz jaso zuen Harkaitz Canok 2005. urtean Belarraren ahoa 2005. urtean eta 2012. urtean Twist eleberriarengatik. Autoreak nobela egiteko erabakia hartu zuen gertakizun latz hori gertatu zenean berak 8 urte zituelako, eta nolabait gertakizun horrek bere barneko sentimenduak hunkitu zituen "Lasa eta Zabalaren gertakizunak azalazten behartuta sentitu nintzen, gaztetasunetik barneratuta nituen, gertakizun latza izan zen Euskal Herriarentzat, eta nik herriaren sufrikari hori azalaratu nahi izan nuen." Hala ere Harkaitz Canok nobela modu apal edo prudente batean idatzi zuen fikzioaren baliabideekin baliatuz, horrela gertakizun hartan parte zuten bi bandoak errespetatuz eta istorioari kutsu irreal bat emanez, teknika hau Lasa eta Zabalaren senideei edota beste bandoko pentsaerei minik ez egiteko erabili zuen. Harkaitz Canok nobela honi nolabaiteko berezitasun bat eman zion, gertakizun krudel hau artearekin erlazionatu du liburuan zehar, teknika bitxia erabilita, hau da, euskaldun bi hauen gorpuak artea bailitzan erabili izan ditu eleberrian zehar. Eta, performance eta ready-made bezalako terminoak erabili izan ditu gorpu hauek izendatzeko.

Estrategia narratiboa

Nobela artearekin erlazionatzen du autoreak, bere gustuko dituen arte lanak edota artistak aipatuz, honek irakurlea Soto eta Zeberioren istoriotik urrundu egiten du. Nolabait esateko, Soto eta Zeberio dira pertsonai nagusiak baina idazleak artea sartzen du istorio erdian, hortaz esan dezakeguna zera da; autoreak artea miresten du eta horregatik arteaz mintzio da, nolabaiteko mezu ezkutu bat sartuz: gorpuak arte lez identifikatzen du. Gainera estrategia oso moderno bat dirau, eta hau abiaduran datza, hau da, kontestu historiko batean kokatzen du irakurlea, zehatz esateko 80. hamarkadan eta bertan munduan gertatu ziren gertaerak deskribitzen digu, honek abiadura emanten dio pasarte edo liburuari. Honi esker idazleak irakurlea urtetik urtera oso arin pasatzea behartzen du, urte horietan gertatu ziren pasarte nagusiak soilik kontaaraziz.

Historia

Istorio honek benetako gertakizun bat du oinarri gisa, Lasa eta Zabala euskaldun gazteen hilketa hain zuzen. Hilketa hau gerra zikinean gertatu omen zen, GAL erakunderen hilketa izan zen, non Lasa eta Zabala ETA kideak bahitu eta torturatu egin zitutzen. Baionan atxilotu eta Donostiara eraman zituzten, Gipuzkoako hiriburuan torturatu eta Alikantera eraman zituzten, hemen guardia zibilek buruan tiro eman eta lurrazpian ezarri zituzten haien gorpuak, kareaz botaz gorputzen deskonposaketa arindu zedin. Urte batzuk geroago irratian dei bat jaso zuten, nekazari batek hezur batzuk aurkitu zituelakoan, Lasa eta Zabalaren gorpuak ziren hain zuzen, aurkikuntza honek Euskal Herrian sekulako zer esana piztu zuen, euskal gizarteak aurkikuntza horri ezagutu baitzuen Lasa eta Zabalaren historio guztia.

Pertsonaiak

Diego Lazkano

Itzultzailea da ofizioz, bizitza lasaia darama Ready Made kapituluan agertzen zaigun garaian, baina 80.hamarkadan jasotako zenbait gertakizun oraindik ere gogoan ditu. Gaztetan, Gloria gustuko zuenez antzerki talde batean sartu zen. Antzerki talde horretan Soto eta Zeberio ezagutzen ditu, hirurak lagun minak egiten dira, baina Lazkanok torturapean Soto eta Zeberio zalatzen ditu, ondorioz, poliziek Soto eta Zeberio desagertarazten dituzte. Soto eta Zeberioren ausentziak bere bizitza betiko eraldatuko du. Gertaeran horren aurretik Lazkano euskal independentziaren aldeko borrokan parte hartzen zuen.

Gloria

Gloriaren deskribapena Diego Lazkanoren ikuspegitik ematen zaigu. Fisikoki Gloriak ilea motz du, urdintze bidean eta azala beltzaran. Gloria ez dago ezkonduta, ez ditu haurrik, noizbehinka bikoteak besterik ez. Bartzelonan bizi da, Montjuic auzoko loft batean. Ez du bere familiarekin harreman handirik, honen arrazoiak bi dira, bere aita faxista kontserbadorea izatea eta askatasun nahia. Diego Lazkano bere lagun minarekin arteaz, politikaz eta gai pertsonaletaz hitz egitea gogoko du, ohitura ere. Gaztetan antzerki munduan ibiltzeak, Lazkano, Soto eta Zeberio ezagutzea ahalbidetu zion. Honetaz gain, Gloria margolaria da. Artelanik ez saltzeak, drogen munduan gutxinaka sartzea eragiten dio.

Erailak

Xabi Soto: ETAren parte den hildako kide bat. Diego eta Zeberioren laguna. Gloriaren antzerkian lan egiten duena. Guardia Zibilak hil egin eta desagertarazi egiten duena.
Zeberio: Xabi Sotoren lagun mina. Bere lagunarekin batera Guardia Zibilak hil eta desagertarazi egiten du, argudio berdina erabiliz. Zeberiok, Lazakano eta Sotorekin batera, Gloriaren antzerkian parte hartzen du.

Guardia Zibilak

Hernandez eta Vargas: Rodrigo Mesaren aaginduak betetzen dituzte, ez dute haien kabuz pentsatzen eta haien lana betetzen duten arren ez dute guztiz gustuko.
Rodrigo Mesa teniente koronela: Pertsona oso autoritarioa da, zorrotza, bere aginduak izkinik egin gabe betetzea nahi duena. Bere lanean sinisten du.

Besteak

Furmica: Gloriaren aita. Tentea, ile urdin indartsua duen arren, 75 urte baino gehiagoko pertsona dirudiena. Oso tradizionala da, faxista eta aristokratikoa.
Gabriel Lazkano: Diegoren aita, Mexikon bizi dena orain, nahiz eta Diegok hilda dagoela pentsatu, gaixotu eta ezer esan gabe bere semearen bizitzatik desagertu egin zena.
Meliton Manzanas: E.T.A-k deliberatuki hil zuen lehen polizia. Torturatzailea. Atxilotuen emazte eta arrebei egindako faboreak bere modura kobratzen zituen. Naziekin kolaboratu izana ere leporatzen zaio, naziei judutarrak entregatuz, horren ordez Espainiako gobernuari interesatzen zitzaion jendearekin trukatuz.
Santiago Cervera: Diego Lazkanoren aitaren laguna eta medikua. Hainbat arlo ilunetan sartuta zegoela ere entzuna da (heriotza ziurtagiri faltsuak, frankismo garaian desagertutako umeen kontua...).

Artearekin duen lotura

Liburuak artearekin lotura eztua du, eta hori hainbat kapitulutan adierazten du Harkaitz Canok, gainera liburuko lehen kapituluari Camblache titulua jarri dio autoreak, izan ere hasieratik artearekin erlazionatu izan nahi du autoreak, honetaz aparte titulua ere Twist terminoarekin erlazionatu du Harkaitzek, nobelari buruzko adierazpen garbirik eman gabe. Liburuan zehar arteari buruz hitzegiten duten hainbat kapitulu daude, horien artean aipagarriena da Ready kapitulua, kapitulu honetan idazle eta artista batzuen obrak eta beste batzuetan artista horien arte mugimenduak eta bere obrak adierazten diren museoak eta galeriak aipatzen ditu. Ready made mugimendua, XX. mendearen hasieran sortutako mugimendua da, Marcel Duchamp izan zen mugimendu honen bultzatzailea. Korronte honek normalean artistikotzat hartzen den objetuen bitartez artea egitea du helburu, mugimenduaren artista paregabe bat Joseph Beuys artista dugu. Beste alde batetik, Performance mugimendua ere aipatzen da liburuan performance, ekitza artistiko bat da, hots, lagin eszeniko bat oro har, zentzumen estetikoa eginkizun nagusia da. Mugimendu honen goraldia 80 eko hamarkadan izan zen. Performance terminoa arte plastikoetan hedatu zen, performance art hitzetik abiatuta, performance artea talde edo norbanako baten ekintzak dira, ekintza hauen edozein momentutan eman daitezke. Performace pintura eta eskulturaren aurka jartzen da, egiazki objektuaren ordez subjektuak hartzen du garrantzia. Akzio poetikoa poesian bisuala eta arte kontanporaneoa hartzen ditu espresio modura. Performance art 20. mendean hasten da artisten ekintza publikoekin mugimendu eta abanguardiekin futurismoari konstruktibismoari eta surrealismoari lotuak.

Bibliografia

Lasa eta Zabalaren hilketa. (2013, apirila 11). Wikipedia, Entziklopedia askea. Retrieved 10:14, maiatza 15, 2013 from http://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lasa_eta_Zabalaren_hilketa&oldid=3797516.
Cano, Harkaitz. Twist, Susa. 2011
Velasco, Javier. “Todo Literatura”, 2011, 30-05-2013. http://profesoraeugenia.blogspot.com.es/2006/07/cmo-citar-una-pgina-web.html
Izagirre, Gotzone. "Twist bere gordinean", 2012, 30-05-2013. http://www.berria.info/albisteak/71870/twist_bere_gordinean.htm