Octan glatirameru
| |||||||||
| |||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||
| Wzór sumaryczny |
C25H45N5O13 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
623,65 g/mol | ||||||||
| Identyfikacja | |||||||||
| Numer CAS | |||||||||
| PubChem | |||||||||
| DrugBank | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||
| ATC | |||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria B | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Octan glatirameru – lek immunomodulujący, sól octanowa syntetycznych polipeptydów zbudowanych z reszt kwasu L-glutaminowego, L-alaniny, L-tyrozyny i L-lizyny o masie cząsteczkowej 4700–13 000 daltonów. Stosowany jest w leczeniu stwardnienia rozsianego; zmniejsza liczbę nawrotów choroby[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Glatiramer został opisany w 1971 r. przez naukowców z izraelskiego Instytutu Naukowego Weizmana jako środek hamujący eksperymentalne autoimmunologiczne zapalenie mózgu i rdzenia, będące zwierzęcym modelem stwardnienia rozsianego[4]. Pierwsze, pilotowe, badanie kliniczne zostało przeprowadzone w połowie lat 80.[5], a kolejne, wielocentrowe, zostały opisane w latach 1995 i 2001[6][7].
Mechanizm działania[edytuj | edytuj kod]
Mechanizm działania preparatu nie jest dotąd dokładnie poznany. Przypuszczalnie wchodzi w reakcję krzyżową z białkiem zasadowym mieliny (ang. myelin basic protein, MBP). Glatiramer wykazuje duże powinowactwo do cząsteczek antygenu zgodności tkankowej klasy II, i wiąże się z nimi na powierzchni komórek prezentujących antygen (APC). Wiązanie z MHC II na powierzchni APC indukuje limfocyty T supresorowe i hamuje limfocyty T efektorowe, co redukuje odpowiedź zapalną[8].
Wskazania do stosowania[edytuj | edytuj kod]
Zmniejszenie częstości występowania nawrotów stwardnienia rozsianego u pacjentów ambulatoryjnych; postaci pierwotnie lub wtórnie postępującej choroby nie są wskazaniem do leczenia glatiramerem.
Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]
- nadwrażliwość na octan glatirameru
Środki ostrożności[edytuj | edytuj kod]
- Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobami serca.
- Preparatu nie należy podawać dożylnie i domięśniowo.
Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią[edytuj | edytuj kod]
Jest jedynym lekiem immunomodulacyjnym w leczeniu SM, któremu FDA przyznała kategorię B stosowania w ciąży. W badaniach na zwierzętach nie stwierdzono szkodliwości dla płodu. Analiza kilkunastu tysięcy przypadków stosowania glatirameru podczas ciąży nie wykazała różnic w porównaniu z populacją ogólną. Ze względu na dużą masę cząsteczkową lek prawdopodobnie nie przenika przez łożysko i do mleka matki. Prowadzone są dalsze badania bezpieczeństwa jego stosowania, wraz z długoterminową analizą prospektywną. Ze względu na brak wystarczających badań FDA zaleca stosowanie go w ciąży jedynie wtedy, gdy jest to bezwzględnie konieczne[2], a w polskim opisie preparatu nie zezwala się na jego stosowanie w ciąży[9].
Interakcje[edytuj | edytuj kod]
Jednoczesne stosowanie kortykosteroidów zwiększa częstość reakcji w miejscu wstrzyknięcia. Obserwowano nietolerancję alkoholu podczas jednoczesnego stosowania.
Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]
Najczęstsze są reakcje w miejscu podania: rumień, ból, stwardnienie, pokrzywka, świąd, obrzęk, odczyn zapalny.
Inne bardzo często występujące działania to:
- ból w klatce piersiowej, ból pleców, stawów, głowy
- objawy grypopodobne
- astenia
- kołatanie serca
- zaparcia, biegunki, nudności
- niepokój, depresja
- duszność
- wzmożone pocenie się
Częstymi działaniami niepożądanymi są:
- reakcje nadwrażliwości
- dreszcze, omdlenia, migrena, bladość, bezdech
- obrzęki
- gorączka
- ból szyi, ucha, nerek
- nadciśnienie
- anoreksja, wymioty, zwiększenie masy ciała, dysfagia
- nietrzymanie kału, zatrzymanie moczu, nagłe parcie na mocz, krwiomocz
- zapalenie żołądka i jelit, jamy ustnej, oskrzeli, pęcherza moczowego, tkanki łącznej, ścięgien i pochewek, nerwów, odmiedniczkowe zapalenie nerek
- próchnica zębów
- uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
- amnezja, ataksja, stany splątania, nerwowość, oczopląs, senność, próby samobójcze, euforia, omamy, agresja
- stupor, drżenia mięśniowe, kręcz szyi, drgawki kloniczne, skurcz krtani
- opryszczka
- podwójne widzenie
- kandydoza pochwy, zaburzenia miesiączkowania, impotencja, poronienie
- przepuklina
- hipotermia
- powiększenie i nadczynność tarczycy
- eozynofilia
- dna
- atrofia skóry, rak skóry
- zaćma, uszkodzenie rogówki, opadanie powiek
Dawkowanie[edytuj | edytuj kod]
Leczenie powinno być nadzorowane przez neurologa lub lekarza posiadającego doświadczenie w leczeniu stwardnienia rozsianego.
Dorośli: 20 mg w podskórnym wstrzyknięciu raz na dobę.
Wstrzyknięcia powinny być wykonywane w tkankę podskórną ramienia, brzucha, uda lub biodra.
Preparaty[edytuj | edytuj kod]
Dostępne w Polsce w 2020 r.: Copaxone, Glatiramer acetate i Remurel (ampułkostrzykawki)[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Załącznik nr 1, „Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia”, poz. 48 [dostęp 2021-02-09].
- ↑ a b Iwona Rościszewska-Żukowska, Mirosław Dziki, Halina Bartosik-Psujek, Leki immunomodulacyjne a ciąża w stwardnieniu rozsianym, „Polski Przegląd Neurologiczny”, 12 (3), 2016, s. 146–156 [dostęp 2021-02-09].
- ↑ Copaxone – multiple sclerosis encyclopaedia
- ↑ D. Teitelbaum i inni, Suppression of experimental allergic encephalomyelitis by a synthetic polypeptide, „European Journal of Immunology”, 1 (4), 1971, s. 242–248, DOI: 10.1002/eji.1830010406, PMID: 5157960 [dostęp 2021-02-09] (ang.).
- ↑ M.B. Bornstein i inni, A pilot trial of Cop 1 in exacerbating-remitting multiple sclerosis, „The New England Journal of Medicine”, 317 (7), 1987, s. 408–414, DOI: 10.1056/NEJM198708133170703, PMID: 3302705 [dostęp 2021-02-09] (ang.).
- ↑ K.P. Johnson i inni, Copolymer 1 reduces relapse rate and improves disability in relapsing-remitting multiple sclerosis: results of a phase III multicenter, double-blind placebo-controlled trial. The Copolymer 1 Multiple Sclerosis Study Group, „Neurology”, 45 (7), 1995, s. 1268–1276, DOI: 10.1212/wnl.45.7.1268, PMID: 7617181 [dostęp 2021-02-09] (ang.).
- ↑ G. Comi, M. Filippi, J.S. Wolinsky, European/Canadian multicenter, double-blind, randomized, placebo-controlled study of the effects of glatiramer acetate on magnetic resonance imaging--measured disease activity and burden in patients with relapsing multiple sclerosis. European/Canadian Glatiramer Acetate Study Group, „Annals of Neurology”, 49 (3), 2001, s. 290–297, DOI: 10.1002/ana.64, PMID: 11261502 [dostęp 2021-02-09] (ang.).
- ↑ Ruth Arnon, Michael Sela, The chemistry of the Copaxone drug, „Chem. Isr.”, 1, 1999, s. 12–17 (ang.).
- ↑ Glatiramer (octan glatirameru), [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-02-09].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Pharmindex: kompendium leków. Warszawa: UBM Medica Polska, 2011, s. 1280. ISBN 978-83-62078-02-8.
- Indeks leków Medycyny Praktycznej 2006. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2006. ISBN 83-7430-060-4.
