User:AqilIslam

Sual: “Hər kim Əli (ə)-dan itaət etsə məndən itaət etmiş olar.” –rivayəti əhli-sünnənin mənbələrində etibarlı sənədlə nəql olmuşdurmu?

Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim

Sual: “Hər kim Əli (ə)-dan itaət etsə məndən itaət etmiş olar.” –rivayəti əhli-sünnənin mənbələrində etibarlı sənədlə nəql olmuşdurmu? Cavab: Həzrət Əli (ə)-ın ismətini mütləq surətdə sübut edən rivayətlərdən biri də məhz bu nəql etdiyiniz rivayətdir. Cünki bu rivayət heç bir qeyd vurmadan, hansı yerlərdə itaətin vacib olduğunu vurğulamadan, mütləq surətdə həzrətdən itaəti vacib edir. Bu cür qeyd-şərtsiz kimsənin itaətini vacib etmək onun məsum olduğunu sübut etməkdir. Bu rivayət səhih sənədlərlə əhli-sünnə mənbələrində nəql olmuşdur. Biz onun iki sənədini bu yazıda araşdırırıq: Birinci rivayət: حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ، ثنا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سُلَيْمَانَ الْبُرْنُسِيُّ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، ثن يَحْيَى بْنُ يَعْلَى، ثنا بَسَّامٌ الصَّيْرَفِيُّ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَمْرٍو الْفُقَيْمِيِّ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ ثَعْلَبَةَ، عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: «مَنْ أَطَاعَنِي فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ، وَمَنْ عَصَانِي فَقَدْ عَصَى اللَّهَ، وَمَنْ أَطَاعَكَ فَقَدْ أَطَاعَنِي، وَمَنْ عَصَاكَ فَقَدْ عَصَانِي». ”Əbuzər (r.ə) Peyğəmbər (s)-dən nəql edir ki, həzrət Əli (ə)-ma xitab edərək buyurdu: ”Hər kəs mənə itaət etsə Allaha itaət etmiş olar. Hər kəs mənə qarşı üsyan etsə Allaha qarşı üsyan etmiş olar. Və hər kəs səndən itaət etsə şübhəsiz məndən itaət etmiş və hər kəs sənə qarşı üsyan etmiş olsa mənə qarşı üsyan etmişdir.” Hakim Nişaburi bu rivayəti nəql etdikdən sonra yazır: هَذَا حَدِيثٌ صَحِيحُ الإِسْنَادِ، وَلَمْ يُخَرِّجَاهُ. “Bu rivayətin sənədi səhihdir, amma Buxarilə Müslüm bunu nəql etməyiblər.”

الحاكم النيسابوري، ابو عبدالله محمد بن عبدالله (متوفاى 405 هـ)، المستدرك علي الصحيحين، ج3، ص139، ح4641، تحقيق: مصطفي عبد القادر عطا، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت الطبعة: الأولى، 1411هـ - 1990م. الطبري، ابوجعفر محب الدين أحمد بن عبد الله بن محمد (متوفاى694هـ)، ذخائر العقبى في مناقب ذوي القربى ، ج1، ص66 ، ناشر : دار الكتب المصرية – مصر. المصرية – مصر. العاصمي المكي، عبد الملك بن حسين بن عبد الملك الشافعي (متوفاى1111هـ)، سمط النجوم العوالي في أنباء الأوائل والتوالي، ج3، ص33 ، تحقيق: عادل أحمد عبد الموجود- علي محمد معوض، ناشر: دار الكتب الإسماعيلي النيسابوري ، محمد بن إسماعيل بن مهران (متوفاى371هـ)، معجم أسامي شيوخ أبي بكر الإسماعيلي، ج1، ص485، تحقيق: زياد محمد منصور ، ناشر: العلوم والحكم ـ المدينة المنورة ، الطبعة: الأولى ، 1410-1990م الأطرابلسي، خيثمة بن سليمان (متوفاى343هـ)، من حديث خيثمة بن سليمان، ج1، ص72، تحقيق: قسم المخطوطات بشركة أفق للبرمجيات، ناشر: شركة أفق للبرمجيات، مصر، الطبعة: الأولى، 2004م.

Rivayətin sənədinin araşdırılması

1) Əbul-Əbbas Mühəmməd ibn Yəqub: Zəhəbi onun barəsində belə yazır: الأصم محمد بن يعقوب بن يوسف بن معقل بن سنان الإمام المحدث مسند العصر رحلة الوقت أبوالعباس الأموي مولاه السناني المعقلي النيسابوري الأصم ولد المحدث الحافظ أبي الفضل الوراق... وكان محدث عصره ولم يختلف أحد في صدقه وصحة سماعاته وضبط أبيه يعقوب الوراق لها وكان يرجع إلى حسن مذهب وتدين وبلغني أنه أذن سبعين سنة في مسجده قال وكان حسن الخلق سخي النفس وربما كان يحتاج إلى الشيء لمعاشه فيورق ويأكل من كسب يده... “Mühəməd ibn Yəqub belə bir insan idi ki, camaat ona istidan eidib və rivayət öyrənmək üçün ona müraciət edirdilər. O öz zəmanəsinin mühəddisi idi. Heç kəs onun doğru danışmasında və atası Yəqubun yazdıqlarında şəkk vətərəddüd etməyib. Dindarlığında çox zəhmət çəkib. Mənə deyilib ki, o, 70-il öz məscidində azan deyib. O, gözəl əxlaqlı və səxavətli insan olub. Öz məişəti üçün bir şeyə ehtiyacı olduqda kitab yazaraq öz əlinin zəhmətilə qazanc əldə edərdi.” الذهبي الشافعي، شمس الدين ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى 748 هـ)، سير أعلام النبلاء، ج15، ص452 ، تحقيق : شعيب الأرناؤوط , محمد نعيم العرقسوسي ، ناشر : مؤسسة الرسالة - بيروت ، الطبعة : التاسعة ، 1413هـ . 2) İbrahim ibn Süleyman əl-Bursulu: Xətib Bağdadi onun barəsində yazır: لبرلسي هو إبراهيم بن سليمان بن داود الأسدي ... وكان ثقة متقنا حافظا للحديث. “İbrahim ibn Süleyman siqə, etibarlı və hafiz idi.” البغدادي، ابوبكر أحمد بن علي بن ثابت الخطيب (متوفاى463هـ)، موضح أوهام الجمع والتفريق ، ج1، ص399، تحقيق : د. عبد المعطي أمين قلعجي ، ناشر : دار المعرفة - بيروت ، الطبعة : الأولى 1407هـ . Zəhəbi isə onun barəsində belə yazır: هو إبراهيم بن سليمان بن داود الأسدي الكوفيّ الأصل ، الحافظ ولد بصور . وعني بهذا الشأن ورحل إلى العراق ومصر ... قال ابن يونس : هو أحد الحفّاظ المجوّدين . توفّي بمصر في شعبان سنة سبعين. وقال ابن جوصا : ذاكرته ، وكان من أوعية الحدي “İbrahim ibn Süleyman hafiz idi və “Sur”-da dünyaya gəlmişdi. O, hədis nəql etməyə xüsusi inayət edirdi. İraqa, Misrə səfər etmişdi. İbn Yunis deyir: O, rivayəti çox gözəl əzbərləyərək nəql edən ravilərbən biri idi. Yetmişinci ildə Misirdə dünyasını dəyişib. İbn Covza deyir: mən onunla müzakirə etmişdim, o, hədis eiminin coşğun bulaqlarından idi.” الذهبي الشافعي، شمس الدين ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى 748 هـ)، تاريخ الإسلام ووفيات المشاهير والأعلام، ج20، ص250 ، تحقيق د. عمر عبد السلام تدمرى، ناشر: دار الكتاب العربي - لبنان/ بيروت، الطبعة: الأولى، 1407هـ - 1987م.

3) Mühəmməd ibn İsmail Buxari: Zəhəbi onun barəsində yazır: البخاري شيخ الإسلام وامام الحفاظ أبو عبد الله محمد بن إسماعيل بن إبراهيم بن المغيرة بن بردزبه الجعفي مولاهم البخاري صاحب الصحيح والتصانيف ... وكان رأسا في الذكاء رأسا في العلم ورأسا في الورع والعبادة. “Buxari şeyxul-İslam və hafizlərin imamıdır, “səhih” kitabının və digər kitabların sahibidir.O, zəmanəsində zəkanın, elmin, təqvanın və ibadətin başı hesab olurdu.” الذهبي الشافعي، شمس الدين ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى 748 هـ)، تذكرة الحفاظ، ج2، ص555 ، ناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، الطبعة: الأولى. 4) Yəhya ibn Yəla: Zəhəbi onun barəsində deyir: يحيى بن يعلى المحاربي الكوفي عن أبيه وزائدة وعنه البخاري وأبو حاتم ثقة توفي 216 خ م د س ق. “Yəhya ibn Yəla siqədir, Buxari və əbu-Hatəm ondan rivayət nəql ediblər.” الذهبي الشافعي، شمس الدين ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى 748 هـ)، الكاشف في معرفة من له رواية في الكتب الستة،ج2، ص379، رقم: 6270 ، تحقيق محمد عوامة، ناشر: دار القبلة للثقافة الإسلامية، مؤسسة علو - جدة، الطبعة: الأولى، 1413هـ - 1992م. العسقلاني الشافعي، أحمد بن علي بن حجر ابوالفضل (متوفاى852هـ)، تقريب التهذيب، ج1 ص598، رقم: 6270 ، تحقيق: محمد عوامة، ناشر: دار الرشيد - سوريا، الطبعة: الأولى، 1406 - 1986. 5) Bəssam ibn Əbdullah əs-Səyrəfi: Zəhəbi deyir: بسام بن عبد الله الصيرفي عن عكرمة وعطاء وعنه الفريابي وخلاد بن يحيى وجماعة ثقةس “Bəssam siqədir.” “Əl-kaşif”, 1-ci cild, səh: 265, 557-ci hədis. Həmçinin “təqribut-təhzib”-də deyir: بسام بن عبد الله الصيرفي الكوفي أبو الحسن صدوق من الخامسة س “Bəssam çox doğru danışandır” “Təqribut-təhzib”, 1-ci cild, səh: 121, 662-ci hədis.

6) Həsən ibn Əmr əl-Fuqeymi: Zəhəbi yazır: “Həsən ibn Əmr əl-Fuqeymi siqədir.” الحسن بن عمرو الفقيمي الكوفي عن إبراهيم ومجاهد وعنه بن المبارك وابن فضيل ثقة توفي 142 خ د س ق . “Əl-kaşif”, 1-ci cild, səh: 328, hədis 1054. الحسن بن عمرو الفقيمي بضم الفاء وفتح القاف الكوفي ثقة ثبت من السادسة مات سنة ثنتين وأربعين خ د س ق “Təqribul-təhzib”, 1-ci cild, 162, hədis 126. 7) Maviyə ibn Sələbə: İbn Həbbab Bəsti Şafei onun adını siqə ravilərin arasında çəkərək onun siqə olduğunu bildirir. معاوية بن ثعلبة يروى عن أبى ذر روى عنه أبو الجحاف داود بن أبى عوف التميمي البستي، ابوحاتم محمد بن حبان بن أحمد (متوفاى354 هـ)، الثقات، ج5، ص416، رقم: 5480، تحقيق السيد شرف الدين أحمد، ناشر: دار الفكر، الطبعة: الأولى، 1395هـ – 1975م.

İkinci rivayət: (4556)- [3 : 118] أَخْبَرَنَا أَبُو أَحْمَدَ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الشَّيْبَانِيُّ مِنْ أَصْلِ كِتَابِهِ، ثنا عَلِيُّ بْنُ سَعِيدِ بْنِ بَشِيرٍ الرَّازِيُّ بِمِصْرَ، ثنا الْحَسَنُ بْنُ حَمَّادٍ الْحَضْرَمِيُّ، ثنا يَحْيَى بْنُ يَعْلَى، ثنا بَسَّامٌ الصَّيْرَفِيُّ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَمْرٍو الْفُقَيْمِيِّ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ ثَعْلَبَةَ، عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ أَطَاعَنِي فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ، وَمَنْ عَصَانِي فَقَدْ عَصَى اللَّهَ، وَمَنْ أَطَاعَ عَلِيًّا فَقَدْ أَطَاعَنِي، وَمَنْ عَصَى عَلِيًّا فَقَدْ عَصَانِي». ”Hakim Nişaburi Əbuzərdən nəql edir ki, o deyir: Peyğəmbər buyurub: məndən itaət edən hər bir şəxs Allahdan itaət etmişdir. Mənə qarşı üsyan edən hər bir şəxs də Allaha qarşı üsyan etmişdi . Əlidən itaət etmiş hər bir şəxs mənə itaət etmiş, ona qarşı üsyan etmiş də mənə qarşı üsyan etmişdir.” Hakim bu rivayəti nəql etdikdən sonra deyir: “Bu rivayətin sənədi səhihdir, amma Buxarilə Müslüm bunu nəql etməyiblər.” هَذَا حَدِيثٌ صَحِيحُ الإِسْنَادِ، وَلَمْ يُخَرِّجَاهُ. “Əl-mustədrək ələl-səhiheyn”, 3-cü cild, səh: 131, hədis 4617. Şəmsud-Din Zəhəbi də “təlxisul-müstədrək”-kitabında bu rivayətin səhih olduğunu deyir. “Əl-mustədrək ələl-səhiheyn”, 3-cü cild, səh: 121. Vəhhabi firqəsinin tanınmış simalarından olan əl-Bani çalışır ki, Hakimlə Zəhəbinin bu rivayətdə səhv etdiklərini sübut etsin. Odur ki, iddia edir rivayətin sənədində adı çəkilən Yəhya ibn Yəla, Yəhya ibn Yəla Əsləmidir. Əhli-sünnə alimləri onun zəif olmasında ittifaq ediblər. Hətta Zəhəbinin özü də onun zəif olduğunu bəyan etdiyini deyir: وقال الحاكم : «صحيح الإسناد» ! ووافقه الذهبي ! قلت : أنى له الصحة ؛ ويحيى بن يعلى - وهو الأسلمي - ضعيف ؟! كما جزم به الذهبي في حديث آخر تقدم برقم (892) ، وهو شيعي متفق على تضعيفه كما بينته ثمة . وسائر الرواة ثقات ؛ غير معاوية بن ثعلبة ؛ لا تعرف عدالته ، كما تأتي الإشارة إلى ذلك في الحديث الذي بعده ”Hakim deyib bu rivayətin sənədi səhihdir. Zəhəbi də onunla razılaşıb. Mən deyirəm ki, necə bu rivayət səhih ola bilər bir haldaki onun sənədində Yəhya ibn Yəla Əsləminin adı çəkilib?! Zəhəbi özü onun zəif olduğuna yəqin etmişdir. O, şiədir. Bütün alimlər onun zəif olduğunu qəbul etmişlər. Maviyə ibn Sələbədən başqa ravilər isə siqədirlər.Amma onun ədaləti məlum deyil.” ألباني، محمد ناصر (متوفاى1420هـ)، السلسة الضعيفة وأثرها السيء في الأمة، ج10، ص 517، ناشر : مكتبة المعارف للنشر والتوزيع لصاحبها سعد بن عبدالرحمن الراشد – الرياض، الطبعة : الطبعة الأولى، 1425هـ - 2004م Həqiqət budur ki, əl-Bani özü bu rivayətdə səhvə yol verib. Bu rivayətin sənədində adı çəkilən Yəhya ibn Yəla Əsləmi deyil. Çünki Hakimdən nəql etdiyimiz birinci rivayətdə Mühəmməd ibn İsmail Buxari Yəhya ibn yəladan nəql edirdi. Bu onu göstərir ki, sözü gedən Yəhya Buxarinin ustadı Yəhya ibn Yəla əl-Müharibidir, Əsləmi yox. Odur ki, Hakimlə Zəhəbi bu rivayəti səhih hesab ediblər. Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, bu iki nəfər rivayətlərin sənədində olanları əl-Banidən daha yaxşı tanayırdılar. Amma çox təəsüflər olsun ki, camaatı çaşqınlığa salan bu əl-Bani Hakimin birinci nəql etdiyi rivayətin adını belə tutmayıb. Buna baxmayaraq ki, bir-iki səhifə əvvəl nəql edib! Maviyə ibn Sələbin barəsində də dediyi doğru deyil. Çünki əvvəla ibn Həbban onu siqə hesab edib, digər tərəfdən isə Hakimlə Zəhəbi onun rivayətini səhih biliblər. Odur ki, bu şəxs də etibarlıdır.

Rivayətin mətninin araşdırılması: Allah Taala Qurani-kərimdə Peyğəmbər (s)-in itaətini öz itaəti kimi təqdim edib: مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفيظاً “Peyğəmbərə itaət edən şəxs, şübhəsiz ki, Allaha itaət etmiş olur. Kim üz döndərsə, (qoy döndərsin!) Biz ki, səni onların üzərində gözətçi olmağa göndərməmişik.” “Nisa” surəsi, ayə 80. Bu ayə peyğəmbərin ismətini sübut edən ayələrdən biridir. Əhli-sünnənin tanınmış təfsirçisi Fəxri-Razi bu barədə yazır: قوله: «مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ» من أقوى الدلائل على أنه معصوم في جميع الأوامر والنواهي وفي كل ما يبلغه عن الله، لأنه لو أخطأ في شيء منها لم تكن طاعته طاعة الله وأيضا وجب أن يكون معصوما في جميع أفعاله، لأنه تعالى أمر بمتابعته في قوله: «فَاتَّبَعُوهُ» (الأنعام: 153 /155) والمتابعة عبارة عن الاتيان بمثل فعل الغير لأجل أنه فعل ذلك الغير، فكان الآتي بمثل ذلك الفعل مطيعاً لله في قوله: «فَاتَّبَعُوهُ» فثبت أن الانقياد له في جميع أقواله وفي جميع أفعاله، إلا ما خصه الدليل، طاعة لله وانقياد لحكم الله. “Allahin (Peyğəmbərə itaət edən şəxs, şübhəsiz ki, Allaha itaət etmiş olur) buyuruğu Peyğəmbər (s)-in ismətini, bütün əmrlərində, nəhylərində və habelə Allahın tərəfindən təbliğ etdiyi təmam hökmlərdə sübut edən ən möhkəm dəlillərdəndir. Çünki əgər həzrət bunların birində səhvə yol versə artıq ondan itaət edən şəxs Allahdan itaət etmiş hesab olunmazdı. Habelə həzrətin bütün işlərində belə məsum olması vacibdir. Bu barədə “Ənam” surəsinin 153 və 155-ci ayələrində “...ona (peyğəmbərə) tabe olun...” çümləsiylə həzrətdən təbəiyyət etməyə dair göstəriş verib. Təbəiyyətin mənası budur ki, Peyğəmbərin etdiyini edəsən. Odur ki, öz əməlini Peyğəmbərin əməlləriylə uyğunlaşdıran şəxs həqiqətdə Allaha “...ona tabe olun...” cümləsində itaət eymişdir. Bu hesabla xüsusi dəlil olmadan Peyğəmbər (s)-in sözündən və əməlindən itaət etmək Allahdan itaət etməkdir.” الرازي الشافعي، فخر الدين محمد بن عمر التميمي (متوفاى604هـ)، التفسير الكبير أو مفاتيح الغيب، ج10، ص154، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، الطبعة: الأولى، 1421هـ - 2000م. Qutubi əhli-sünnənin daha bir tanınmış təfsirçisi Peyğəmbər (s)-in ismətini belə sübut edir: وقال جمهور من الفقهاء من أصحاب مالك وأبي حنيفة والشافعي: إنهم معصومون من الصغائر كلها كعصمتهم من الكبائر أجمعها ؛ لأنا أمرنا بأتباعهم في أفعالهم وآثارهم وسيرهم أمرا مطلقا من غير التزام قرينة فلو جوزنا عليهم الصغائر لم يمكن الأقتداء بهم إذ ليس كل فعل من أفعالهم يتميز مقصده من القربة والإباحة أو الحظر أو المعصية ولا يصح أن يؤمر المرء بأمتثال أمر لعله معصية . “Malikin, Əbu-Hənifənin və Şafeinin tərəfdarlarından olan bir çox fəqihlər deyirlər: Peyğəmbərlər böyük günahlardan məsum olduqları kimi bütün kiçik günahlardan da məsumdurlar. Çünki Allah Taala mütləq surətdə, heç bir qeyd-şərt vurmadan onların əməllərindən və həyat tərzlərindən təbəiyyət etməyi əmr etmişdir. Odur ki, əgər onlara kiçik günahlar etmə icazəsi verilsəydi onlardan bu keyfiyyətlə təbəiyyət etmək mümkün olmazdı. Çünki belə olduğu təqdirdə onların etdikləri əməl bir neçə haldan xaric olmayacaq: ya etdikləri əməl qəsdi-qürbət olacaq, ya mubah əməl olacaq və ya məkruh ya da ki, etdikləri əməl günah və haram olacaq. Allah Taala isə günah və haram ehtimalı olan əməldən təbəiyyət əmrini verməz.” الأنصاري القرطبي، ابوعبد الله محمد بن أحمد (متوفاى671هـ)، الجامع لأحكام القرآن، ج1، ص308، ناشر: دار الشعب – القاهرة. NƏTİCƏ: Beləliklə də əgər bu ayədə Allah Taalanın mütləq surədə Peyğəmbərdən itaət etməyini vacib buyurmasıyla həzrətin məsumluğu sübut olursa həzrət Əli (ə)-ın barəsində də bu deyilənlər təsdiqlənməlidir, onun da masum olmasına etiraf etməliyik. Çünki Peyğımbər (s) barəsində söhbət etdiyimiz bu rivayətdə öz barəsində deyilən itaəti Əli (ə)-in barəsində sübut etmişdir. Odur ki, Fəxri-Razinin dediyi kimi Peyğəmbər (s)-dən mütləq surətdə itaətin vacib olunması həzrətin ismətinə ən möhkəm sübutdur. Məhz bu növ itaətin həzrət Əli (ə) üçün də sabit olduğunu buyurmuşdur. Nəticə etibarılə o da peyğəmbər kimi bütün səhvlərdən, xətalardan məsumdur. Başqa ibarətlə desək, Allah Özünün və peyğəmbərinin bütün göstərişlərindən itaət etməyi əmr etdiyi kimi Əli (ə)-ın da bütün göstərişlərindən itaət etməyi əmr etmişdir. Belə olduğu təqdirdə əgər Əli (ə) məsum olmasa mümkündür verəcəyi güstərişlər – bilərəkdən və ya səhvən Allahın və ya Peyğəmbərinin (s) dediklərinə xilaf çıxsın. Bu halda ondan itaət etmək ya vacibdir ya vacib deyil. Əgər vacib olsa, gərək deyək Allah taala günah etməyi nə tənha hamıya icazə verib bəlkə də vacib edib. Belə bir lazimə əql və şəriət baxımından qeyriməqbuldur. Yox əgər ondan itaət etmək vacib deyilsə onda yuxarıda səhih- olduğunu sübut etdiyimiz rivayətə zidd olacaq. Mərhum Müzəffər “Əqaidul-imamiyyə” kitabında bu barədə yazır: والدليل على وجوب العصمة: أنه لو جاز أن يفعل النبي المعصية أو يخطأ وينسى، وصدر منه شئ من هذا القبيل، فأما أن يجب اتباعه في فعله الصادر منه عصيانا أو خطأ أو لا يجب، فإن وجب اتباعه فقد جوزنا فعل المعاصي برخصة من الله تعالى بل أوجبنا ذلك، وهذا باطل بضرورة الدين والعقل، وإن لم يجب اتباعه فذلك ينافي النبوة التي لا بد أن تقترن بوجوب الطاعة أبدا. على أن كل شئ يقع منه من فعل أو قول فنحن نحتمل فيه المعصية أو الخطأ فلا يجب اتباعه في شئ من الأشياء فتذهب فائدة البعثة، بل يصبح النبي كسائر الناس ليس لكلامهم ولا لعملهم تلك القيامة العالية التي يعتمد عليها دائما. كما لا تبقى طاعة حتمية لأوامره ولا ثقة مطلقة بأقواله وأفعاله. وهذا الدليل على العصمة يجري عينا في الإمام، لأن المفروض فيه أنه منصوب من الله تعالى لهداية البشر خليفة للنبي، على ما سيأتي في فصل الإمامة. “İsməti vacib edən dəlil budur: əgər peyğəmbərlərə günah və xəta etmək və yaxud unutqanlıq caiz olsaydı və onlardan bu kimi əməllər baş versəydi bu iki haldan xaric deyil: 1) Ya onlardan baş vermiş bu günah və xətadan itaət və təbəiyyə etmək vacibdir. Bu halda bizə azından bu günahı etməyə Allah Özü icazə vermiş, nə tənha icazə vermiş bilkə vacib etmişdir. Bu isə şəriətin və əqlin hökmüylə batil əqidədir. 2) Ya da ki, belə bir peyğəmbərlərdən ümumiyyətlə itaət etmək olmaz. Bu söz də mütləq, qeyd-şərtsiz itaəti vacib olan nübuvvət məqamına ziddir. Belə ki, onlardan baş vermiş hər hansı bir əməlin və ya hər hansı bir kəlamının günah ya da səhv olduğunu ehtimal belə etsək heç bir şeydə onlardan itaət etmək vacib olmaz. Belə olduğu təqdirdə peyğəmbərlərin gəlişində olan fayda aradan qalxar. (Və adi insanlar kimi peyğəmbərlərin də sözlərinin, əməllərinin tam etibarı olmayacaq.) Peyğəmbərlərin ismətini sübut edən bu dəlil imamın barəsində də caridir. Çünki imam da insanların hidayət olunması üçün Peyğəmbərdən sonra təyin edilmiş şəxsiyyətlərdir...” المظفر، الشيخ محمد رضا (متوفاي1381هـ)، عقائد الإمامية، ص54، ناشر: انتشارات أنصاريان ـ قم. Son nəticə: Bu rivayətin sənədi səhihdir. Və həzrəti Əli (ə)-ın ismətini sübut edərək bütün müsəlmanlara həzrətin itaətini vacib edir.