Jump to content

Belarusian grammar

From Wikipedia, the free encyclopedia

This is an old revision of this page, as edited by Švarn Lvovič (talk | contribs) at 18:48, 10 March 2016 (→Pronouns: Genitive (fem), adjective, pronoun, participle, number (cardinal): + (...-ае). Флексія "-ае" пішацца перад словам, пачынаючымся з зычнага гуку.). The present address (URL) is a permanent link to this revision, which may differ significantly from the current revision.

This article contains phonetic transcriptions in the International Phonetic Alphabet (IPA). For an introductory guide on IPA symbols, see Help:IPA. For the distinction between [ ], / / and ⟨ ⟩, see IPA § Brackets and transcription delimiters.

The norms of the modern Belarusian grammar were adopted in 1959. Belarusian Grammar is mostly synthetic and partly analytic. Belarusian orthography is constructed on the phonetic principle ("you write down what you hear") and is mainly based on the Belarusian folk dialects of the Minsk-Vilnius region, such as they were at the beginning of the 20th century. Initially, Belarusian grammar was formalised by notable Belarusian linguist Branislaw Tarashkyevich and first printed in Vil'nya (1918). Historically, there had existed several other alternative Belarusian grammars.

See also: Belarusian alphabet, Belarusian phonology, History of the Belarusian language.

Features

Grammatical system

The main means of representation of the grammatical meanings in the Belarusian language are:

  • affixes — "стол - стала", "кідаць - кінуць";
  • suppletivism — "я – мяне", "чалавек - людзі", "браць - узяць";
  • intonation — "ён гэта зрабіў – ён гэта зрабіў?";
  • function words — "чытаў бы", "будзеш ведаць";
  • roots combining — "хадзіцьму = хадзіць+іму - маю хадзіць";
  • reduplication — "белы-белы";
  • order of words — "цікавая кніга - кніга цікавая".

Methods of analytical constructing are also present. E.g., word "лесам", which is Instrumental of "лес" — forest, may grammatically mean:

  • circumstance, if used with verbs of motion — "ехаць лесам";
  • specification, if together with other verbs — "валодаць лесам".

Nouns

There are six cases in Belarusian:

Historically, there also existed a vocative case (Template:Lang-be, BGN/PCGN: klichny), but it is used only sparingly in modern Belarusian, like Slovene, Slovak and the closely related Russian, generally in literature, and usually is not mentioned in textbooks.

For nouns (Template:Lang-be, BGN/PCGN: nazowniki) there are several types of declension:

  • i-stem – feminine (feminine nouns ending in a hard consonant, soft consonant or ў: печ "stove", косць "bone", кроў "blood")
Case печ SG пе́чы PL косць SG ко́сці PL кроў SG
Nominative печ пе́чы косць ко́сці кроў
Genitive пе́чы пячэ́й ко́сці касце́й крыві́
Dative пе́чы пе́чам ко́сці касця́м крыві́
Accusative печ пе́чы косць ко́сці кроў
Instrumental пе́ччу пе́чамі ко́сцю касця́мі крывёй
Locative пе́чы пе́чах ко́сці касця́х крыві́
  • a-stem – mostly feminine (subdivided into four subgroups: hard stems, guttural stems, soft stems, hardened stems)
  • o-stem – masculine (subdivided into hard stem and soft stem) and neuter (вясло "oar", мора "sea")
  • consonantal stem – mostly neuter (ягня "lamb", бярэмя "burden", семя "seed")
  • irregular nouns (for example, вока "eye" and вуха "ear")

Pronouns

There are eight types of pronouns (Template:Lang-be, BGN/PCGN: zaymyenniki) in Belarusian:

  • Personal (асабовыя):
Singular Plural Reflexive
(зваротны)
1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Masc. Fem. Neut.
(English) I you he she it we you they ___self
Nominative я ты ён яна́ яно́ мы вы яны́
Genitive мяне́ цябе́ яго́ яе́ яго́ нас вас іх сябе́
Dative мне табе́ яму́ ёй яму́ нам вам ім сабе́
Accusative мяне́ цябе́ яго́ яе́ яго́ нас вас іх сябе́
Instrumental мной
(мно́ю)		 табо́й
(табо́ю)		 ім ёю ім на́мі ва́мі і́мі сабо́й
Prepositional аба мне аб табе́ аб ім аб ёй аб ім аб наc аб вас аб іх аб сабе́
  • Interrogative-comparative (пытальныя):
хто ('who') and што ('what')
хто што
Nominative хто што
Genitive каго́ чаго́
Dative каму́ чаму́
Accusative каго́ што
Instrumental кім чым
Prepositional аб кім аб чым

які (which), каторы (which), чый (whose), колькі (how much)

  • Demonstrative (указальныя):
гэты ('this') and той ('that')
Masc. Neut. Fem. Plur. Masc. Neut. Fem. Plur.
Nominative гэ́ты гэ́та гэ́тая гэ́тыя той то́е та́я ты́я
Genitive гэ́тага гэ́тага гэ́тай
(гэтае)		 гэ́тых тага́ таго́ той тых
Dative гэ́таму гэ́таму гэ́тай гэ́тым таму́ таму́ той тым
Accusative N or G гэ́та гэ́тую N or G N or G то́е ту́ю N or G
Instrumental гэ́тым гэ́тым гэ́тай гэ́тымі тым тым тою ты́мі
Prepositional аб гэ́тым аб гэ́тым аб гэ́тай аб гэ́тых аб тым аб тым аб той аб тых

той (that); такі, гэтакі (such, of this kind); столькі, гэтулькі (that much)

  • Possessive (прыналежныя):
мой (my, mine)
твой (your, yours) for a singular possessor
свой (my, mine, your, yours, one's, his, her, its, our, ours, your, yours, their) for a subject possessor
Masc. Neut. Fem. Plur. Masc. Neut. Fem. Plur. Masc. Neut. Fem. Plur.
Nominative мой маё мая́ мае́ твой тваё твая́ твае́ свой сваё свая́ свае́
Genitive майго́ майго́ маёй маі́х твайго́ твайго́ тваёй тваі́х свайго́ свайго́ сваёй сваі́х
Dative майму́ майму́ маёй маі́м твайму́ твайму́ тваёй тваиі́м свайму́ свайму́ сваёй сваі́м
Accusative N or G маё маю́ N or G N or G тваё тваю́ N or G N or G сваё сваю́ N or G
Instrumental маі́м маі́м маёй маі́мі тваі́м тваі́м тваёй тваі́мі сваі́м сваі́м сваёй сваі́мі
Prepositional аб маі́м аб маі́м аб маёй аб маі́х аб тваі́м аб тваім аб тваёй аб тваі́х аб сваі́м аб сваі́м аб сваёй аб сваі́х
наш (our, ours)
ваш (your, yours) for a plural possessor
Masc. Neut. Fem. Plur. Masc. Neut. Fem. Plur.
Nominative наш на́ша на́ша на́шы ваш ва́ша ва́ша ва́шы
Genitive на́шага на́шага на́шай
(нашае)		 на́шых ва́шага ва́шага ва́шай ва́шых
Dative на́шаму на́шаму на́шай на́шым ва́шаму ва́шаму ва́шай ва́шым
Accusative N or G на́ша на́шу N or G N or G ва́ше ва́шу N or G
Instrumental на́шым на́шым на́шай на́шымі ва́шым ва́шым ва́шай ва́шымі
Prepositional аб на́шым аб на́шым аб на́шай аб на́шых аб ва́шым аб ва́шым аб ва́шай аб ва́шых
ягоны/яго (his)
ейны/яе (her, hers)
іхны/іх (their, theirs)
Masc. Neut. Fem. Plur. Masc. Neut. Fem. Plur. Masc. Neut. Fem. Plur.
Nominative яго́ны яго́нае яго́ная яго́ныя е́йны е́йнае е́йная е́йныя і́хні і́хняе і́хняя і́хнія
Genitive яго́нага яго́нага яго́най
(ягонае)		 яго́ных е́йнага е́йнага е́йнай
(ейнае)		 е́йных і́хняга і́хняга і́хняй
(ихняе)		 і́хніх
Dative яго́наму яго́наму яго́най яго́ным е́йнаму е́йнаму е́йнай е́йны́м і́хняму і́хняму і́хняй і́хнім
Accusative N or G яго́нае яго́ную N or G N or G е́йнае е́йную N or G N or G і́хняе і́хнюю N or G
Instrumental яго́ным яго́ным яго́най яго́нымі е́йным е́йны́м е́йнай е́йнымі і́хнім і́хнім і́хняй і́хнімі
Prepositional аб яго́ным аб яго́ным аб яго́най аб яго́ных аб е́йным аб е́йным аб е́йнай аб е́йных аб і́хнім аб і́хнім аб і́хняй аб і́хніх


  • Negative (адмоўныя): ніхто (nobody), нішто (nothing), нічый (nobody's), ніякі (not of any kind), ніводзін, ніводны (no one);
  • Definitive (азначальныя): сам (-self); самы (the very, - self); увесь (all, whole); усё (all, everything); усе (all, every, everybody); усякі, усялякі (every, any); кожны (each); іншы (other).
  • Indefinite (няпэўныя): нехта, хтосьці (someone, somebody); нешта, штосьці (something); нечы, чыйсьці (someone's, somebody's, a); некаторы (some of); некалькі (a few, some, several); нейкі, якісьці (some, a kind of, something like); хто-небудзь, хто-колечы (anybody); што-небудзь, што-колечы (anything); чый-небудзь (anybody's); абы-што (smth.dickey); абы-чый (a, somebody's (negative)); абы-які (dickey).
  • Interrogative-comparative (пытальныя): хто (who), што (what), які (which), каторы (which), чый (whose), колькі (how much);

Note: proper names and places’ names are rendered in BGN/PCGN

Sources

  • Беларуская граматыка. У 2-х ч. / АН БССР, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа; [Рэд. М. В. Бірыла, П. П. Шуба]. – Мн. : Навука і тэхніка, 1985.
Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Belarusian_grammar&oldid=709404166"