Help:IPA/Hindi and Urdu: Difference between revisions
Appearance
< Help:IPA
Content deleted Content added
Saurmandal (talk | contribs) m "ङ" (ṅ) is represented by an anusvāra in Hindi |
Wikiuser13 (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 10: | Line 10: | ||
| |
| |
||
{| class="wikitable" style="margin: 1em; text-align: center;" |
{| class="wikitable" style="margin: 1em; text-align: center;" |
||
! colspan=" |
! colspan="6" | [[Consonant]]s |
||
|- |
|- |
||
! rowspan="2" | [[International Phonetic Alphabet|IPA]] |
! rowspan="2" | [[International Phonetic Alphabet|IPA]] |
||
! colspan=" |
! colspan="4" | Examples |
||
! rowspan="2" | English approximation |
! rowspan="2" | English approximation |
||
|- |
|- |
||
! [[Devanagari|Hindi]] |
! [[Devanagari|Hindi]] |
||
!Devangari representation |
|||
! [[Urdu alphabet|Urdu]] |
! [[Urdu alphabet|Urdu]] |
||
! [[ISO 15919]] |
! [[ISO 15919]] |
||
Line 22: | Line 23: | ||
| <big>{{IPA link|b}}</big> |
| <big>{{IPA link|b}}</big> |
||
| {{lang|hi|बीस}} |
| {{lang|hi|बीस}} |
||
|ब् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|بیس}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|بیس}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''b'''īs}} |
| {{transl|inc|ISO|'''b'''īs}} |
||
Line 28: | Line 30: | ||
| <big>{{IPA link|bʱ}}</big> |
| <big>{{IPA link|bʱ}}</big> |
||
| {{lang|hi|भालू}} |
| {{lang|hi|भालू}} |
||
|भ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|بھالو}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|بھالو}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''bh'''ālū}} |
| {{transl|inc|ISO|'''bh'''ālū}} |
||
Line 34: | Line 37: | ||
| <big>{{IPA link|d̪|d}}</big><ref name=coronal>Hindi and Urdu contrast dental {{IPAblink|t̪|t}} and {{IPAblink|d̪|d}} with apical postalveolar {{IPAblink|ʈ}} and {{IPAblink|ɖ}} (as well as aspirated variants). Both sets sound like {{IPAc-en|t}} and {{IPAc-en|d}} to most English speakers although the dental [t] and [d] are used in place of the English {{IPAc-en|θ}} and {{IPAc-en|ð}} for some speakers with [[th-stopping]].</ref> |
| <big>{{IPA link|d̪|d}}</big><ref name=coronal>Hindi and Urdu contrast dental {{IPAblink|t̪|t}} and {{IPAblink|d̪|d}} with apical postalveolar {{IPAblink|ʈ}} and {{IPAblink|ɖ}} (as well as aspirated variants). Both sets sound like {{IPAc-en|t}} and {{IPAc-en|d}} to most English speakers although the dental [t] and [d] are used in place of the English {{IPAc-en|θ}} and {{IPAc-en|ð}} for some speakers with [[th-stopping]].</ref> |
||
| {{lang|hi|दाल}} |
| {{lang|hi|दाल}} |
||
|द् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|دال}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|دال}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''d'''āl}} |
| {{transl|inc|ISO|'''d'''āl}} |
||
Line 40: | Line 44: | ||
| <big>{{IPA link|dʱ}}</big><ref name=coronal/> |
| <big>{{IPA link|dʱ}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|धूप}} |
| {{lang|hi|धूप}} |
||
|ध् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|دھوپ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|دھوپ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''dh'''ūp}} |
| {{transl|inc|ISO|'''dh'''ūp}} |
||
Line 46: | Line 51: | ||
| <big>{{IPA link|dʒ}}</big> |
| <big>{{IPA link|dʒ}}</big> |
||
| {{lang|hi|जान}} |
| {{lang|hi|जान}} |
||
|ज् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|جان}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|جان}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''j'''ān}} |
| {{transl|inc|ISO|'''j'''ān}} |
||
Line 52: | Line 58: | ||
| <big>{{IPA link|dʒʱ}}</big> |
| <big>{{IPA link|dʒʱ}}</big> |
||
| {{lang|hi|झड़ना}} |
| {{lang|hi|झड़ना}} |
||
|झ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|جھڑنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|جھڑنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''jh'''aṛnā}} |
| {{transl|inc|ISO|'''jh'''aṛnā}} |
||
Line 58: | Line 65: | ||
| <big>{{IPA link|ɖ}}</big><ref name=coronal/> |
| <big>{{IPA link|ɖ}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|डालना}} |
| {{lang|hi|डालना}} |
||
|ड् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ڈالنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ڈالنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ḍ'''ālnā}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ḍ'''ālnā}} |
||
Line 64: | Line 72: | ||
| <big>{{IPA link|ɖʱ}}</big><ref name=coronal/> |
| <big>{{IPA link|ɖʱ}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|ढक्कन}} |
| {{lang|hi|ढक्कन}} |
||
|ढ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ڈھکّن}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ڈھکّن}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ḍh'''akkan}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ḍh'''akkan}} |
||
Line 70: | Line 79: | ||
| <big>{{IPA link|f}}</big> |
| <big>{{IPA link|f}}</big> |
||
| {{lang|hi|ख़िलाफ़}} |
| {{lang|hi|ख़िलाफ़}} |
||
|ख़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|خلاف}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|خلاف}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|k͟hilā'''f'''}} |
| {{transl|inc|ISO|k͟hilā'''f'''}} |
||
Line 76: | Line 86: | ||
| <big>{{IPA link|ɡ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɡ}}</big> |
||
| {{lang|hi|गोल}} |
| {{lang|hi|गोल}} |
||
|ग् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|گول}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|گول}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''g'''ol}} |
| {{transl|inc|ISO|'''g'''ol}} |
||
Line 82: | Line 93: | ||
| <big>{{IPA link|ɡʱ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɡʱ}}</big> |
||
| {{lang|hi|घर}} |
| {{lang|hi|घर}} |
||
|घ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|گھر}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|گھر}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''gh'''ar}} |
| {{transl|inc|ISO|'''gh'''ar}} |
||
Line 88: | Line 100: | ||
|{{Big|{{IPAlink|ʔ}}}}<ref>In a number of words, the {{Nq|[[ع]]}} and/or {{Big|{{nq|[[ء]]}}}} is sometimes pronounced as {{IPAlink|ʔ}} in Urdu, which is typically not represented or pronounced in Hindi, except when the Urdu variant is transliterated into Hindi.</ref> |
|{{Big|{{IPAlink|ʔ}}}}<ref>In a number of words, the {{Nq|[[ع]]}} and/or {{Big|{{nq|[[ء]]}}}} is sometimes pronounced as {{IPAlink|ʔ}} in Urdu, which is typically not represented or pronounced in Hindi, except when the Urdu variant is transliterated into Hindi.</ref> |
||
|{{Lang|hi|एतबार}} |
|{{Lang|hi|एतबार}} |
||
| |
|||
|{{Lang|ur|{{nq|اعتبار}}}} |
|{{Lang|ur|{{nq|اعتبار}}}} |
||
|{{transl|inc|ISO|i'''ʻ'''tibār}}{{Efn|Urdu transliteration. The Hindi variant is usually written as एतबार ({{transl|inc|ISO|etbār}}). [[Rekhta (website)|Rekhta Dictionary]] transliterates this term as ए'तिबार ({{transl|inc|ISO|e'tibār}}) in Devanagari/Hindi.<ref>{{Cite web |title=Meaning of etibar in English |url=https://www.rekhtadictionary.com/meaning-of-etibaar |access-date=2023-03-18 |website=Rekhta Dictionary |language=en}}</ref>}} |
|{{transl|inc|ISO|i'''ʻ'''tibār}}{{Efn|Urdu transliteration. The Hindi variant is usually written as एतबार ({{transl|inc|ISO|etbār}}). [[Rekhta (website)|Rekhta Dictionary]] transliterates this term as ए'तिबार ({{transl|inc|ISO|e'tibār}}) in Devanagari/Hindi.<ref>{{Cite web |title=Meaning of etibar in English |url=https://www.rekhtadictionary.com/meaning-of-etibaar |access-date=2023-03-18 |website=Rekhta Dictionary |language=en}}</ref>}} |
||
Line 94: | Line 107: | ||
| <big>{{IPA link|ɣ}}</big><ref name="Urdu">Mainly phonemes of Urdu. Hindi speakers may replace [x], [z], [ʒ], [ɣ] and [q] with [kʰ], [dʒ], [dʒʱ], [g] and [k] respectively.</ref> |
| <big>{{IPA link|ɣ}}</big><ref name="Urdu">Mainly phonemes of Urdu. Hindi speakers may replace [x], [z], [ʒ], [ɣ] and [q] with [kʰ], [dʒ], [dʒʱ], [g] and [k] respectively.</ref> |
||
| {{lang|hi|बाग़}} |
| {{lang|hi|बाग़}} |
||
|ग़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|باغ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|باغ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|bā'''ġ'''}} |
| {{transl|inc|ISO|bā'''ġ'''}} |
||
Line 100: | Line 114: | ||
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|ɦ}}</big> |
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|ɦ}}</big> |
||
| {{lang|hi|हम}} |
| {{lang|hi|हम}} |
||
|ह् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ہم}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ہم}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''h'''am}} |
| {{transl|inc|ISO|'''h'''am}} |
||
Line 105: | Line 120: | ||
|- |
|- |
||
| {{lang|hi|हुक्म}} |
| {{lang|hi|हुक्म}} |
||
|ह् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|حکم}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|حکم}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''h̤'''ukm}} |
| {{transl|inc|ISO|'''h̤'''ukm}} |
||
Line 110: | Line 126: | ||
| <big>{{IPA link|j}}</big> |
| <big>{{IPA link|j}}</big> |
||
| {{lang|hi|याद}} |
| {{lang|hi|याद}} |
||
|य् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|یاد}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|یاد}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''y'''ād}} |
| {{transl|inc|ISO|'''y'''ād}} |
||
Line 116: | Line 133: | ||
| <big>{{IPA link|k}}</big> |
| <big>{{IPA link|k}}</big> |
||
| {{lang|hi|कमज़ोर}} |
| {{lang|hi|कमज़ोर}} |
||
|क् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کمزور}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کمزور}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''k'''amzor}} |
| {{transl|inc|ISO|'''k'''amzor}} |
||
Line 122: | Line 140: | ||
| <big>{{IPA link|kʰ}}</big> |
| <big>{{IPA link|kʰ}}</big> |
||
| {{lang|hi|खाल}} |
| {{lang|hi|खाल}} |
||
|ख् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کھال}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کھال}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''kh'''āl}} |
| {{transl|inc|ISO|'''kh'''āl}} |
||
Line 128: | Line 147: | ||
| <big>{{IPA link|l}}</big> |
| <big>{{IPA link|l}}</big> |
||
| {{lang|hi|लब}} |
| {{lang|hi|लब}} |
||
|ल् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|لب}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|لب}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''l'''ab}} |
| {{transl|inc|ISO|'''l'''ab}} |
||
Line 134: | Line 154: | ||
| <big>{{IPA link|m}}</big> |
| <big>{{IPA link|m}}</big> |
||
| {{lang|hi|मगर}} |
| {{lang|hi|मगर}} |
||
|म् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|مگر}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|مگر}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''m'''agar}} |
| {{transl|inc|ISO|'''m'''agar}} |
||
Line 140: | Line 161: | ||
| <big>{{IPA link|n}}</big> |
| <big>{{IPA link|n}}</big> |
||
| {{lang|hi|नहीं}} |
| {{lang|hi|नहीं}} |
||
|न् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|نہیں}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|نہیں}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''n'''ahī̃}} |
| {{transl|inc|ISO|'''n'''ahī̃}} |
||
Line 146: | Line 168: | ||
| <big>{{IPA link|ɳ}}</big><ref name="Hindi">Mainly phonemes of Hindi. Urdu speakers usually replace [ɳ] and [ʂ] with [n] and [ʃ] respectively.</ref> |
| <big>{{IPA link|ɳ}}</big><ref name="Hindi">Mainly phonemes of Hindi. Urdu speakers usually replace [ɳ] and [ʂ] with [n] and [ʃ] respectively.</ref> |
||
| {{lang|hi|किरण}} |
| {{lang|hi|किरण}} |
||
|ण् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کرن}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کرن}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|kira'''ṇ'''}} |
| {{transl|inc|ISO|kira'''ṇ'''}} |
||
Line 152: | Line 175: | ||
| <big>{{IPA link|ŋ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ŋ}}</big> |
||
| {{lang|hi|रंग}} |
| {{lang|hi|रंग}} |
||
|ङ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|رن٘گ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|رن٘گ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|ra'''ṅ'''g}} |
| {{transl|inc|ISO|ra'''ṅ'''g}} |
||
Line 158: | Line 182: | ||
| <big>{{IPA link|p}}</big> |
| <big>{{IPA link|p}}</big> |
||
| {{lang|hi|पल}} |
| {{lang|hi|पल}} |
||
|प् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|پل}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|پل}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''p'''al}} |
| {{transl|inc|ISO|'''p'''al}} |
||
Line 164: | Line 189: | ||
| <big>{{IPA link|pʰ}}</big> |
| <big>{{IPA link|pʰ}}</big> |
||
| {{lang|hi|फल}} |
| {{lang|hi|फल}} |
||
|फ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|پھل}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|پھل}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ph'''al}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ph'''al}} |
||
Line 170: | Line 196: | ||
| <big>{{IPA link|q}}</big><ref name="Urdu" /> |
| <big>{{IPA link|q}}</big><ref name="Urdu" /> |
||
| {{lang|hi|क़रीब}} |
| {{lang|hi|क़रीब}} |
||
|क़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|قریب}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|قریب}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''q'''arīb}} |
| {{transl|inc|ISO|'''q'''arīb}} |
||
Line 176: | Line 203: | ||
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|r}}</big><ref name=rhotic>{{IPA|/ɾ/}} can surface as a trill {{IPA|[r]}} in word-initial and syllable-final positions. Geminate {{IPA|/ɾː/}} is always a trill.</ref> |
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|r}}</big><ref name=rhotic>{{IPA|/ɾ/}} can surface as a trill {{IPA|[r]}} in word-initial and syllable-final positions. Geminate {{IPA|/ɾː/}} is always a trill.</ref> |
||
| {{lang|hi|रस}} |
| {{lang|hi|रस}} |
||
|र् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|رس}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|رس}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''r'''as}} |
| {{transl|inc|ISO|'''r'''as}} |
||
Line 181: | Line 209: | ||
|- |
|- |
||
| {{lang|hi|ज़र्रा}} |
| {{lang|hi|ज़र्रा}} |
||
|र् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ذرّہ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ذرّہ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|za'''rr'''a}} |
| {{transl|inc|ISO|za'''rr'''a}} |
||
Line 186: | Line 215: | ||
| <big>{{IPA link|ɾ}}</big><ref name=rhotic/> |
| <big>{{IPA link|ɾ}}</big><ref name=rhotic/> |
||
| {{lang|hi|ज़रा}} |
| {{lang|hi|ज़रा}} |
||
|ज़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ذرا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ذرا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|za'''r'''ā}} |
| {{transl|inc|ISO|za'''r'''ā}} |
||
Line 192: | Line 222: | ||
| <big>{{IPA link|ɽ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɽ}}</big> |
||
| {{lang|hi|लड़ना}} |
| {{lang|hi|लड़ना}} |
||
| |
|||
| {{lang|ur|{{nq|لڑنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|لڑنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|la'''ṛ'''nā}} |
| {{transl|inc|ISO|la'''ṛ'''nā}} |
||
Line 198: | Line 229: | ||
| <big>{{IPA link|ɽʱ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɽʱ}}</big> |
||
| {{lang|hi|पढ़ाई}} |
| {{lang|hi|पढ़ाई}} |
||
| |
|||
| {{lang|ur|{{nq|پڑھائی}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|پڑھائی}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|pa'''ṛh'''āī}} |
| {{transl|inc|ISO|pa'''ṛh'''āī}} |
||
Line 204: | Line 236: | ||
| rowspan="3" | <big>{{IPA link|s}}</big> |
| rowspan="3" | <big>{{IPA link|s}}</big> |
||
| {{lang|hi|सब}} |
| {{lang|hi|सब}} |
||
| rowspan="3" |स् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|سب}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|سب}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''s'''ab}} |
| {{transl|inc|ISO|'''s'''ab}} |
||
Line 218: | Line 251: | ||
| <big>{{IPA link|ʂ}}</big><ref name="Hindi" /> |
| <big>{{IPA link|ʂ}}</big><ref name="Hindi" /> |
||
| {{lang|hi|नष्ट}} |
| {{lang|hi|नष्ट}} |
||
|ष् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|نشٹ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|نشٹ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|na'''ṣ'''ṭ}} |
| {{transl|inc|ISO|na'''ṣ'''ṭ}} |
||
Line 224: | Line 258: | ||
| <big>{{IPA link|ʃ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ʃ}}</big> |
||
| {{lang|hi|काश}} |
| {{lang|hi|काश}} |
||
|श् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کاش}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کاش}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|kā'''ś'''}} |
| {{transl|inc|ISO|kā'''ś'''}} |
||
Line 230: | Line 265: | ||
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|t̪|t}}</big><ref name=coronal/> |
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|t̪|t}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|तालाब}} |
| {{lang|hi|तालाब}} |
||
| rowspan="2" |त् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|تالاب}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|تالاب}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''t'''ālāb}} |
| {{transl|inc|ISO|'''t'''ālāb}} |
||
Line 240: | Line 276: | ||
| <big>{{IPA link|tʰ}}</big><ref name=coronal/> |
| <big>{{IPA link|tʰ}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|थैला}} |
| {{lang|hi|थैला}} |
||
|थ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|تھیلا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|تھیلا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''th'''ailā}} |
| {{transl|inc|ISO|'''th'''ailā}} |
||
Line 246: | Line 283: | ||
| <big>{{IPA link|tʃ}}</big> |
| <big>{{IPA link|tʃ}}</big> |
||
| {{lang|hi|चोर}} |
| {{lang|hi|चोर}} |
||
|च् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|چور}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|چور}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''c'''or}} |
| {{transl|inc|ISO|'''c'''or}} |
||
Line 252: | Line 290: | ||
| <big>{{IPA link|tʃʰ}}</big> |
| <big>{{IPA link|tʃʰ}}</big> |
||
| {{lang|hi|छोड़ना}} |
| {{lang|hi|छोड़ना}} |
||
|छ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|چھوڑنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|چھوڑنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ch'''oṛnā}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ch'''oṛnā}} |
||
Line 258: | Line 297: | ||
| <big>{{IPA link|ʈ}}</big><ref name=coronal/> |
| <big>{{IPA link|ʈ}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|टमाटर}} |
| {{lang|hi|टमाटर}} |
||
|ट् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ٹماٹر}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ٹماٹر}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ṭ'''amā'''ṭ'''ar}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ṭ'''amā'''ṭ'''ar}} |
||
Line 264: | Line 304: | ||
| <big>{{IPA link|ʈʰ}}</big><ref name=coronal/> |
| <big>{{IPA link|ʈʰ}}</big><ref name=coronal/> |
||
| {{lang|hi|ठंड}} |
| {{lang|hi|ठंड}} |
||
|ठ् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ٹھنڈ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ٹھنڈ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ṭh'''anḍ}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ṭh'''anḍ}} |
||
Line 270: | Line 311: | ||
| <big>{{IPA link|ʋ}}</big><ref name="V"/> |
| <big>{{IPA link|ʋ}}</big><ref name="V"/> |
||
| {{lang|hi|वर्ज़िश}} |
| {{lang|hi|वर्ज़िश}} |
||
|व् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ورزش}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ورزش}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''v'''arziś}} |
| {{transl|inc|ISO|'''v'''arziś}} |
||
Line 276: | Line 318: | ||
| <big>{{IPA link|w}}</big><ref name="V">{{IPA|[w]}} occurs as an allophone of {{IPA|[ʋ]}} when /{{lang|hi|व}} {{lang|ur|{{nastaliq|و}}}}/ is in an onglide position between an onset consonant and a following vowel while {{IPA|[ʋ]}}, which may phonetically be {{IPAblink|v}}, occurs otherwise.</ref> |
| <big>{{IPA link|w}}</big><ref name="V">{{IPA|[w]}} occurs as an allophone of {{IPA|[ʋ]}} when /{{lang|hi|व}} {{lang|ur|{{nastaliq|و}}}}/ is in an onglide position between an onset consonant and a following vowel while {{IPA|[ʋ]}}, which may phonetically be {{IPAblink|v}}, occurs otherwise.</ref> |
||
| {{lang|hi|पकवान}} |
| {{lang|hi|पकवान}} |
||
|व् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|پكوان}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|پكوان}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|pak'''v'''ān}} |
| {{transl|inc|ISO|pak'''v'''ān}} |
||
Line 282: | Line 325: | ||
| <big>{{IPA link|x}}</big><ref name="Urdu" /> |
| <big>{{IPA link|x}}</big><ref name="Urdu" /> |
||
| {{lang|hi|ख़राब}} |
| {{lang|hi|ख़राब}} |
||
|ख़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|خراب}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|خراب}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''k͟h'''arāb}} |
| {{transl|inc|ISO|'''k͟h'''arāb}} |
||
Line 288: | Line 332: | ||
| <big>{{IPA link|z}}<ref name="Urdu" /></big> |
| <big>{{IPA link|z}}<ref name="Urdu" /></big> |
||
| {{lang|hi|काग़ज़}} |
| {{lang|hi|काग़ज़}} |
||
|ज़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کاغذ}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کاغذ}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|kāġa'''z'''}} |
| {{transl|inc|ISO|kāġa'''z'''}} |
||
Line 294: | Line 339: | ||
| <big>{{IPA link|ʒ}}</big><ref name="Urdu" /> |
| <big>{{IPA link|ʒ}}</big><ref name="Urdu" /> |
||
| {{lang|hi|अझ़दहा}} |
| {{lang|hi|अझ़दहा}} |
||
|झ़् |
|||
| {{lang|ur|{{nq|اژدہا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|اژدہا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|a'''ž'''dahā}} |
| {{transl|inc|ISO|a'''ž'''dahā}} |
||
Line 301: | Line 347: | ||
{| class="wikitable" style="margin: 1em 2em; text-align: center;" |
{| class="wikitable" style="margin: 1em 2em; text-align: center;" |
||
! colspan=" |
! colspan="6" | [[Vowel]]s |
||
|- |
|- |
||
! rowspan="2"| [[International Phonetic Alphabet|IPA]] |
! rowspan="2"| [[International Phonetic Alphabet|IPA]] |
||
! colspan=" |
! colspan="4" | Examples |
||
! rowspan="2"| English approximation |
! rowspan="2"| English approximation |
||
|- |
|- |
||
! [[Devanagari|Hindi]] |
! [[Devanagari|Hindi]] |
||
!Devanagari representation |
|||
! [[Urdu alphabet|Urdu]] |
! [[Urdu alphabet|Urdu]] |
||
! [[ISO 15919]] |
! [[ISO 15919]] |
||
Line 313: | Line 360: | ||
| <big>{{IPA link|äː|aː}}</big> |
| <big>{{IPA link|äː|aː}}</big> |
||
| {{lang|hi|काम}} |
| {{lang|hi|काम}} |
||
|आ or ा |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کام}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کام}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|k'''ā'''m}} |
| {{transl|inc|ISO|k'''ā'''m}} |
||
Line 319: | Line 367: | ||
| <big>{{IPA link|eː}}</big> |
| <big>{{IPA link|eː}}</big> |
||
| {{lang|hi|जेब}} |
| {{lang|hi|जेब}} |
||
|ए or े |
|||
| {{lang|ur|{{nq|جیب}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|جیب}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|j'''e'''b}} |
| {{transl|inc|ISO|j'''e'''b}} |
||
Line 325: | Line 374: | ||
| <big>{{IPA link|ɛ}}</big><ref>{{IPA|[ɛ]}} occurs as an allophone of {{IPA|/ə/}} near an {{IPA|/ɦ/}} that is surrounded on both sides by schwas. Usually, the second schwa becomes silent, which results in an {{IPA|[ɛ]}} preceding an {{IPA|/ɦ/}}.</ref> |
| <big>{{IPA link|ɛ}}</big><ref>{{IPA|[ɛ]}} occurs as an allophone of {{IPA|/ə/}} near an {{IPA|/ɦ/}} that is surrounded on both sides by schwas. Usually, the second schwa becomes silent, which results in an {{IPA|[ɛ]}} preceding an {{IPA|/ɦ/}}.</ref> |
||
| {{lang|hi|रहना}} |
| {{lang|hi|रहना}} |
||
|ऐ or ै |
|||
| {{lang|ur|{{nq|رہنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|رہنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|r'''ê'''hnā}} |
| {{transl|inc|ISO|r'''ê'''hnā}} |
||
Line 331: | Line 381: | ||
| <big>{{IPA link|ɛː}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɛː}}</big> |
||
| {{lang|hi|कैसा}} |
| {{lang|hi|कैसा}} |
||
|एऽ or ेऽ |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کیسا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کیسا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|k'''ai'''sā}} |
| {{transl|inc|ISO|k'''ai'''sā}} |
||
Line 337: | Line 388: | ||
| <big>{{IPA link|ə}}</big> |
| <big>{{IPA link|ə}}</big> |
||
| {{lang|hi|कल}} |
| {{lang|hi|कल}} |
||
|अ |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کَل}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کَل}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|k'''a'''l}} |
| {{transl|inc|ISO|k'''a'''l}} |
||
Line 343: | Line 395: | ||
| <big>{{IPA link|ɪ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɪ}}</big> |
||
| {{lang|hi|जितना}} |
| {{lang|hi|जितना}} |
||
|इ or ि |
|||
| {{lang|ur|{{nq|جِتنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|جِتنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|j'''i'''tnā}} |
| {{transl|inc|ISO|j'''i'''tnā}} |
||
Line 349: | Line 402: | ||
| <big>{{IPA link|iː}}</big> |
| <big>{{IPA link|iː}}</big> |
||
| {{lang|hi|जीतना}} |
| {{lang|hi|जीतना}} |
||
|ई or ी |
|||
| {{lang|ur|{{nq|جیتنا}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|جیتنا}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|j'''ī'''tnā}} |
| {{transl|inc|ISO|j'''ī'''tnā}} |
||
Line 355: | Line 409: | ||
| <big>{{IPA link|oː}}</big> |
| <big>{{IPA link|oː}}</big> |
||
| {{lang|hi|बोलो}} |
| {{lang|hi|बोलो}} |
||
|ओ or ो |
|||
| {{lang|ur|{{nq|بولو}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|بولو}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|b'''o'''l'''o'''}} |
| {{transl|inc|ISO|b'''o'''l'''o'''}} |
||
Line 361: | Line 416: | ||
| <big>{{IPA link|ɔː}}</big> |
| <big>{{IPA link|ɔː}}</big> |
||
| {{lang|hi|कौन}} |
| {{lang|hi|कौन}} |
||
|औ or ौ |
|||
| {{lang|ur|{{nq|کَون}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|کَون}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|k'''au'''n}} |
| {{transl|inc|ISO|k'''au'''n}} |
||
Line 367: | Line 423: | ||
| <big>{{IPA link|ʊ}}</big> |
| <big>{{IPA link|ʊ}}</big> |
||
| {{lang|hi|उन}} |
| {{lang|hi|उन}} |
||
|उ or ु |
|||
| {{lang|ur|{{nq|اُن}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|اُن}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''u'''n}} |
| {{transl|inc|ISO|'''u'''n}} |
||
Line 373: | Line 430: | ||
| <big>{{IPA link|uː}}</big> |
| <big>{{IPA link|uː}}</big> |
||
| {{lang|hi|ऊन}} |
| {{lang|hi|ऊन}} |
||
|ऊ or ू |
|||
| {{lang|ur|{{nq|اُون}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|اُون}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|'''ū'''n}} |
| {{transl|inc|ISO|'''ū'''n}} |
||
Line 379: | Line 437: | ||
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|◌̃}}</big> |
| rowspan="2" | <big>{{IPA link|◌̃}}</big> |
||
| {{lang|hi|हँस}} |
| {{lang|hi|हँस}} |
||
|ँ |
|||
| {{lang|ur|{{nq|ہن٘س}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|ہن٘س}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|ha'''m̐'''s}} |
| {{transl|inc|ISO|ha'''m̐'''s}} |
||
Line 384: | Line 443: | ||
|- |
|- |
||
| {{lang|hi|मैं}} |
| {{lang|hi|मैं}} |
||
|ं |
|||
| {{lang|ur|{{nq|مَیں}}}} |
| {{lang|ur|{{nq|مَیں}}}} |
||
| {{transl|inc|ISO|mai'''ṁ'''}} |
| {{transl|inc|ISO|mai'''ṁ'''}} |
Revision as of 02:50, 5 February 2024
This is the pronunciation key for IPA transcriptions of Hindi and Urdu on Wikipedia. It provides a set of symbols to represent the pronunciation of Hindi and Urdu in Wikipedia articles, and example words that illustrate the sounds that correspond to them. Integrity must be maintained between the key and the transcriptions that link here; do not change any symbol or value without establishing consensus on the talk page first. For an introductory guide on IPA symbols, see Help:IPA. For the distinction between [ ], / / and ⟨ ⟩, see IPA § Brackets and transcription delimiters. |
The charts below show the way in which the International Phonetic Alphabet (IPA) represents Hindustani (Hindi and Urdu) pronunciations in Wikipedia articles. For a guide to adding IPA characters to Wikipedia articles, see Template:IPA and Wikipedia:Manual of Style/Pronunciation § Entering IPA characters.
See Hindustani phonology, Devanagari, and Urdu alphabet for a more thorough discussion of the sounds of Hindi-Urdu.
Key
|
|
Notes
- ^ a b c d e f g h Hindi and Urdu contrast dental [t] and [d] with apical postalveolar [ʈ] and [ɖ] (as well as aspirated variants). Both sets sound like /t/ and /d/ to most English speakers although the dental [t] and [d] are used in place of the English /θ/ and /ð/ for some speakers with th-stopping.
- ^ In a number of words, the ع and/or ء is sometimes pronounced as ʔ in Urdu, which is typically not represented or pronounced in Hindi, except when the Urdu variant is transliterated into Hindi.
- ^ "Meaning of etibar in English". Rekhta Dictionary. Retrieved 2023-03-18.
- ^ a b c d e Mainly phonemes of Urdu. Hindi speakers may replace [x], [z], [ʒ], [ɣ] and [q] with [kʰ], [dʒ], [dʒʱ], [g] and [k] respectively.
- ^ a b Mainly phonemes of Hindi. Urdu speakers usually replace [ɳ] and [ʂ] with [n] and [ʃ] respectively.
- ^ a b /ɾ/ can surface as a trill [r] in word-initial and syllable-final positions. Geminate /ɾː/ is always a trill.
- ^ a b [w] occurs as an allophone of [ʋ] when /व و/ is in an onglide position between an onset consonant and a following vowel while [ʋ], which may phonetically be [v], occurs otherwise.
- ^ [ɛ] occurs as an allophone of /ə/ near an /ɦ/ that is surrounded on both sides by schwas. Usually, the second schwa becomes silent, which results in an [ɛ] preceding an /ɦ/.
- ^ Urdu transliteration. The Hindi variant is usually written as एतबार (etbār). Rekhta Dictionary transliterates this term as ए'तिबार (e'tibār) in Devanagari/Hindi.[3]